OSMANLI DEVLETİ’NDE İLMİYE MENSUPLARINA İLİŞKİN YOZLAŞMANIN MÜHİMME DEFTERLERİNDEKİ YANSIMALARI (1600- 1800)

Authors : Rümeysa KARS

Pages : 347-368

Doi:10.32579/mecmua.791772

View : 18 | Download : 14

Publication Date : 2020-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti, kendisinden önceki Türk Devletlerinden ve İslami gelenekten tevarüs ettiği bir teşkilatlanma ile varlığını uzun asırlar sürdürebilmiştir. Osmanlı Devlet Teşkilâtı’nı ilmiye, kalemiyeinsert ignore into journalissuearticles values(bürokratlar);, seyfiye insert ignore into journalissuearticles values(askeri zümre); denilen üç sac ayağı temsil etmekteydi. Osmanlı ilmiye sınıfı, İslami bir eğitim kurumu olan medrese usulüne uygun bir tahsilden sonra icazetle mezun olup eğitim, hukuk, fetva ve başlıca dinî hizmetlerine göre merkezi bürokraside kadı, nakibü’l-eşraf, şeyhü’l-islam, kazasker, müderris, hekimbaşı ayrıca camilerde görev yapan imam ve müezzinler gibi önemli makamları doldururlardı. Bu sebeple ilmiye teşkilâtının bozulması, Osmanlı Devleti için önemli problemlerin başında gelmektedir. Mühimme defterleri ise Divan-ı hümayunda tutulmakta olup, divanda görüşülen; devletin iç ve dış meseleleri ile ilgili siyasi, iktisadi, askerî, sosyal ve dinî konulardan önemli olanların kaydedildiği defterler olup reisü’l-küttâb gözetimindeki katipler tarafından yazılmaktaydı. Divan toplantılarında alınan kararlar, padişahın onayından geçtikten sonra kronolojik bir sıra halinde bu defterlere kaydediliyordu. Bu çalışmada XVII. ve XVIII. yüzyıllarda ilmiye mensuplarına ilişkin yozlaşmanın mühimme defterlerine yansıdığı oranda niteliği ve teşkilatın bozulmasında rol alanlar ve devletin bunlara yönelik aldığı tedbirler üzerinde durulacaktır
Keywords : ilmiye, medrese, fetva, hukuk, mühimme