NÜZHETÜ’L-EBDĀN Fİ TERCEMETİ GĀYETİ’L-İTKĀN’DAKİ (251A-497B) BİTKİ ADLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Authors : Ayhan Dost, Şehrabanı Allahverdiyeva

Pages : 96-122

Doi:10.32579/mecmua.1588845

View : 26 | Download : 28

Publication Date : 2025-03-27

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsanlar var olduğundan beri doğadan faydalanmaktadır. Geçimini sağlamak, giyinme ihtiyacını karşılamak, barınmak ve beslenmek için doğadan elde ettiği ürünleri kullanan insanoğlu, sağlığını koruma ve hastalıklarını tedavi etme konusunda da yine doğaya yönelmiştir. Avcılık ve toplayıcılıkla başlayan bu süreçte insanlar, çevrelerindeki bitkilerin sadece besin değil, aynı zamanda şifa kaynağı olabileceğini fark etmişlerdir. Zamanla, hastalıklarını iyileştirmek amacıyla farklı bitkiler üzerinde gözlem yapmış, deneyimledikleri bu tedavi yöntemlerini sonraki nesillere aktarmışlardır. Hangi bitkinin hangi hastalığa iyi geldiğine dair elde edilen bilgiler, halk arasında (ya da insanlar arasında) yayılmış gerek telif gerekse tercüme eserler aracılığıyla çeşitli topluluklar arasında ortak bir başvuru kaynağı halini almıştır. Bir dilin gelişimini, söz varlığını, cümle yapısını ve terim üretme kapasitesini tam olarak anlayabilmek, o dilin tarihî metinlerini incelemekle mümkündür. Bu çerçevede biz de 18. yüzyılda Mustafa Ebu’l-Feyz tarafından Türkçeye tercüme edilen Nüzhetü’l-Ebdān Fi Tercemeti Gâyeti’l-İtkân adlı eserde geçen bitki adlarını inceledik. Zira adı geçen eserde birçok bitki adı yer almaktadır. Bu bitkiler, çeşitli hastalıkları tedavi etmek amacıyla kullanılmakta olup eserde ayrıca hayvanlar, taşlar ve çeşitli gıdalara da değinilmektedir. Bu çalışmada, eserde geçen bitki adları ayrıntılı olarak ele alınmıştır.
Keywords : Tıp yazmaları, Bitki adları, Mustafa Ebu’l-Feyz, Nüzhetü’l-Ebdān Fi Tercemeti Gāyeti’l-İtkān, Bitkilerle Tedavi