BİR İLÂHİYYÂT MECMÛASI ÜZERİNE NOTLAR

Authors : Dilek Ünlü

Pages : 22-30

Doi:10.32579/mecmua.1629934

View : 57 | Download : 39

Publication Date : 2025-03-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Mecmûalar, manzum, mensur yâhut karışık şekilde kaleme alınan, muhtevasında çeşitli bilgileri bulunduran, derleme kitaplar mahiyetindeki edebî türlerdendir. Hem muhtevası hem biçimi bakımından birer kültür hazinesi olan bu eserlerin; münşeât mecmûası, fevâid mecmûası, duâ mecmûası, şiir mecmûası gibi pek çok türü bulunmaktadır. Bunlardan biri de ilâhî mecmûalarıdır. Bu tür mecmûaların içeriği çoğunlukla dînî-tasavvufî manzum metinlerden olan ilâhîlerden oluşmaktadır. Araştırmalarımızda ilâhî mecmûaları üzerine yapılan çalışmaların çok yeni olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışma çerçevesinde ilâhî ve ilâhî mecmûalarının günümüzde nasıl değerlendirilebileceği üzerinde durulacak ve Ankara Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu’nda 06 Mil Yz A 8188 arşiv numarası ile kayıtlı 208 varaktan oluşan bir Mecmû’a-yı İlâhiyyât hakkında bilgi verilecektir. Mecmûada, tespit ettiğimiz kadarıyla bir tanesi fihrist başlığı olmak üzere toplamda 34 ayrı konu başlığı bulunmaktadır. Bu başlıklar etrafında toplamda 584 ilâhî türünde manzum metin tespit edilmiştir. Türk kültüründe önemli bir yere sahip olup belirli bir gelenek etrafında ortaya çıkan ilâhî türündeki bu manzum metinlerde; fasîh bir Türkçe, akıcı bir dil ve üslûp, derin ve zengin bir mânâ görülmektedir. Bu anlamda, ilâhî türünün ve tabiî ilâhî mecmûalarının hem edebiyat hem de mûsikî mihverinde incelenip değerlendirilmesi kültür tarihimiz için önem arz etmektedir.
Keywords : Edebiyat, Mûsikî, İlâhî, Mecmû’a, Tasavvuf