Mekansal değişimin alüviyal fanlar üzerinde oluşan toprakların özelliklerine etkisi

Authors : Gafur GÖZÜKARA, Sevda ALTUNBAŞ, Mustafa SARI

Pages : 425-435

Doi:10.29136/mediterranean.550976

View : 23 | Download : 9

Publication Date : 2019-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Günümüzde dramatik bir şekilde çekilmeye devam eden Burdur Gölü’nün dinamik su seviyesinde Pliyosen ve Kuvaterner dönemlerde önemli düşüşler meydana gelmiştir. Pliyosen ve Kuvaternerin başlarında, iklimsel parametrelerdeki değişiklikler ve tektonik çökmeler sonucunda, sudan karasal ortama geçen arazileri, farklı büyüklükteki akarsular aşındırarak, taşıdıkları materyalleri Burdur gölünün eski göl tabanlarına depolamışlardır. Bu çalışmanın amacı, alüviyal fanların üzerinde gelişen toprakların pedogenetik ve jeogenetik gelişimi ve özelliklerini tespit etmektir. Araştırma kapsamında alüviyal ana materyal üzerinde gelişen, Kuvaterner yaşlı 12 pedon tanımlanmıştır. Söz konusu pedonlar A-C horizon dizilimine sahiptir. Kuvaterner dönemi boyunca, başta klimatoloji olmak üzere tüm toprak oluşum faktörleri, profillerde B horizonunun oluşmasına yeterli olamamıştır. Ancak toprak oluşum faktörleri ve göl topoğrafyasında meydana gelen değişimler, toprakların morfolojik, fiziksel ve kimyasal özelliklerinde önemli farklılara neden olmuştur. Bu farklılıklar toprak profillerinde; pH değerinin 7.59-8.94, tuzluluk içeriklerinin 0.21-2.93 dS m -1 , kireç içeriklerinin          %15.98-46.48, organik madde miktarlarının %0.17-9.40, kil içeriği nin %4.74-70.66, suda çözünebilir anyonlardan; CO 3 -2 0.08-0.68 meq l -1 , HCO 3 - 0.56-3.04 meq l -1 , Cl - 1.00-7.80 meq l -1 , SO 4 -2 0.12-30.97 meq l -1 , değişebilir Na 0.09-3.34 meq 100 g -1 , değişebilir K 0.10-2.25 meq 100 g -1 , değişebilir Ca+Mg 9.45-26.39 meq 100 g -1 , KDK değerleri 11.10-28.39 meq 100 g -1 , ESP değeri nin 0.39-14.05 arasında değişmesine neden olmuştur. Toprak özelliklerindeki bu mekansal farklılıklar ile Burdur Gölü’nün güncel sınırına yaklaştıkça, pedogenetik olarak ayrışma-değişim-dönüşüm gibi işlemlerin göreceli olarak azaldığı tespit edilmiştir.
Keywords : Burdur Gölü, Alüviyal ana materyal, Toprak oluşumu ve gelişimi