Ulemanın Siyaseti: İran’da Ulemanın Etkin Rolünü Anlamak

Authors : Fatih VAROL

Pages : 129-152

Doi:10.17131/milel.284850

View : 19 | Download : 10

Publication Date : 2016-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam dünyasının geleneksel toplum yapısında ulema oldukça önemli roller üstlenmiş olmasına rağmen, modernleşme süreciyle birlikte İslam dünyasının büyük bir bölümünde ulemanın toplum içindeki rolü azalmış ve ulemaya ait rollerin büyük bir bölümü seküler kurumlara devredilmiştir. Ancak İslam dünyasındaki genel gidişattan farklı olarak İran uleması dinin toplum içindeki rolünü kısıtlayan modernleşme sürecine güçlü bir direniş göstermiş ve 1970’lerin sonlarında İran devrimi ile birlikte “Velayet-i Fakih” üzerine kurulu yeni bir rejimin inşasında oldukça etkili bir rol oynamıştır. Bu makalede İran tarihindeki iki çok önemli tarihsel olay insert ignore into journalissuearticles values(1905-1911 Meşrutiyet Devrimi ve 1979 İran Devrimi); incelenerek, ulema sınıfının İran’da oldukça etkili siyasi ve sosyal bir aktör olarak ortaya çıkmasında etkili olan etmenler incelenmiş ve dört temel faktöre ulaşılmıştır: insert ignore into journalissuearticles values(I); Şii İslam anlayışının ileride geri dönmesi beklenen Gaib İmam’ın yokluğunda ulema yönetimini mümkün kılacak şekilde yeniden yorumlanması, insert ignore into journalissuearticles values(II); ulemanın devletten bağımsız bir yapısının olması, insert ignore into journalissuearticles values(III); ulema ile şehirli orta sınıf arasındaki yakın ilişki sayesinde ulemanın güçlü bir toplumsal desteğe ulaşması, ve insert ignore into journalissuearticles values(IV); merkezi hükümetlerin zayıflığı nedeniyle ortaya çıkan otorite boşluğu.
Keywords : İran, Ulema, Şii İslam, Meşrutiyet Devrimi, İran Devrimi