Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Kapsamında Yaratıcı Şehirler Ağı’nın Etkisi

Authors : Esin Fakıbaba Dedeoğlu, Meryem Yalcin

Pages : 74-87

Doi:10.58242/millifolklor.1342559

View : 185 | Download : 130

Publication Date : 2025-03-19

Article Type : Research Paper

Abstract :1990’lı yılların başından itibaren, çevresel, sosyal, kültürel ve ekonomik değerlerin korunması ve ge-lecek kuşaklara aktarılması konusunda kent ölçeğinde çeşitli stratejiler geliştirilmektedir. Bu stratejiler; Yeni Kentleşme Hareketi (New Urbanism) ile başlayarak, Sürdürülebilir Kentler (Sustainable Cities), Ekolojik Kentler (Ecological Cities), Akıllı Büyüme (Smart Growth), Yavaş Kentler (Slow Cities), Düşük Karbon Kentler (Low Carbon Cities), Yaşanabilir Kentler (Liveable Cities), Dijital Kentler (Digital Cities), Akıllı Kent Girişimleri (Smart Cities Initiatives) ve Yaratıcı Kentler (Creative Cities) vb. başlıklar şeklinde sırala-nabilir. Söz konusu planlama ve tasarım yaklaşımları kentlerde yaşanan çevresel, sosyal, kültürel ve eko-nomik deformasyonun önüne geçmek adına çeşitli çözümler sunmaktadır. Bu yazında somut olmayan kültü-rel mirasın korunması bağlamında UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı’nın etkisinin incelenmesi amaçlanmakta-dır. Bu doğrultuda, somut olmayan kültürel mirasın korunmasına ilişkin yönlendirici bir çerçeve sunan SOKÜM Sözleşmesi’nden de yararlanılarak konu kapsamlı ve derinlemesine bir şekilde ele alınmaktadır. 2004 yılında ortaya çıkan UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı (UCCN- UNESCO Creative Cities Network), dünya genelinde artan hızlı tüketim kültürüne karşı yaşayan mirasın korunmasını amaçlamaktadır. Oluşuma üye olan şehirler, en iyi uygulamaları paylaşma, yaratıcılığı ve kültürel endüstrileri teşvik eden ortaklıklar geliştirme, kültürel yaşama katılımı güçlendirme ve kültürü kentsel gelişim planlarına entegre etme taahhüt-lerini kabul etmiş olurlar. UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı, kültürel faaliyetlerin, mal ve hizmetlerin yaratı-mını, üretimini, dağıtımını ve yayılmasını güçlendirmeyi, toplumlar için kültürel hizmetlerden yararlanmanın yanı sıra kültürel yaşama erişimi ve katılımı artırmayı ve kültür ile yaratıcılığı yerel kalkınma stratejilerine ve planlarına tam olarak dahil etmeyi amaçlayan bir vizyona sahiptir.2023 yılı itibarıyla, UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı 295 üyesiyle, 7 farklı yaratıcı tema kapsamında faaliyet göstermektedir. Bu alanlar; edebiyat, sinema, müzik, zanaat ve halk sanatları, tasarım, medya sanatları ve gastronomi olarak ifade edilmektedir. Ülkemiz de ise UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı’na dâhil olan toplam 15 şehir bulunmaktadır. Bu temalardan herhangi birine odaklanılması, kentlerin kültürel gelişimi ve toplum bilincinin oluşturulması adına etkili olacaktır. UNESCO’nun 2003 yılında imzaladığı Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi (SOKÜM Sözleşmesi) UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı gibi benzer bir amaç için kabul edilmiştir. Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi (SOKÜM Sözleşmesi), kültürel mirasın ve çeşitliliğin aynı zamanda sürdürülebilir kalkınmanın güvencesi olarak ele alınan bir Sözleşmedir. Yapıya dâhil olan ülkeler-den, iş birliği ve karşılıklı yardımlaşma ruhu içinde bu mirasın korunmasına katkı sağlanması beklenmekte-dir. Dolayısıyla UNESCO çatısı altında bulunan her iki oluşumun koruma yaklaşımları arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla ilgili metin, manifesto, periyodik rapor, misyon bildirisi, uygulama yönergesi, etik kodları ve internet sayfaları taranarak bir çalışma yapılmıştır. Sonuç olarak UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı, kentlerin yaratıcı değerleri olarak görülen kültürel mirasın korunması noktasında küresel bir farkındalık yaratma amacı ile hareket etmektedir. Bu bağlamda ilan edilen şehirlerde gerçekleştirilen etkinlikler ve uygulamalar somut olmayan kültürel mirasın korunmasına yönelik çabaları somut örneklerle ortaya koy-maktadır.
Keywords : UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı, koruma, somut olmayan kültürel miras, kimlik, sürdürülebilir kalkınma.