MASUMİYET MÜZESİ’NİN SINIRLARI: “DÜŞÜNCESİZ” NOSTALJİ VE MASUMİYETİN İMKÂNSIZLIĞI

Authors : Jale ÖZATA DİRLİKYAPAN

Pages : 28-41

Doi:10.17572/mj2020.1.2841

View : 12 | Download : 10

Publication Date : 2020-06-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Nostalji, bugünün toplumsal memnuniyetsizliğine ve parçalanmışlık hissine karşılık, “eski günlerin” bütünlüğünü, mutluluğunu ve evde olma hissini vadeder. Dolayısıyla, memnuniyetsizlik arttıkça kültürel alanda nostaljik temalara yönelik ilginin de arttığı gözlemlenir. Bu ilgiye karşılık edebiyatta da geçmişe özlem söyleminin güçlendiği, bugün eksikliği hissedilen neyse, geçmişin o eksikliği kapatacak bir bakışla ele alındığı dikkat çeker. Orhan Pamuk’un 2008’de yayımlanan romanı Masumiyet Müzesi de 70’li yılların sonlarında geçen bir aşk hikâyesini anlatırken, o yıllara yönelik kolektif hafızayı tazeleme niyetindedir. Ancak duygulardan söz ediş biçimi ve duyguları betimleyerek derinleştirmekten ziyade onları adlandırma çabası, metindeki nostaljik yönelimi bir “sahne kurma” formuna dönüşür. Politik gelişmelere yönelik dikkat ve perspektif eksikliği, geçmişten artakalanlara ve yıkıntılara yönelik huzurlu hüznü ve şüphe fikrine uzak bakış açısı, romanı modernist “düşünsel nostalji”den ve masumiyet fikrinden uzaklaştırır. Anlatıcı Kemal ile Orhan Pamuk, hafıza özünde bir “anti-müze” olsa da, geçmişi ele geçirmeye yönelik kuvvetli arzularını, anlamından emin oldukları gururlu bir müzeye dönüştürmüşlerdir.
Keywords : Orhan Pamuk, nostalji, düşünsel nostalji, 1970ler, artakalanlar, kolektif hafıza