Tuva Şamanları ve Tedavi Uygulamalarından Bazı Örnekler

Authors : Janyl Myrza BAPAEVA

Pages : 7-17

View : 14 | Download : 8

Publication Date : 2011-04-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalenin amacı, Sibirya Türk halklarından olan Tuva toplumunda eskiden beri özel statüye sahip şamanları insert ignore into journalissuearticles values(kamlar); ve faaliyetlerini, kamların geleneksel fonksiyonlarından biri olan tedavi ayinlerini ana hatlarıyla tanıtmaktır. Çalışma Rus, Türk, yabancı bilim adamlarının kaydettikleri bilgilerin sentezi yoluyla ‘Şaman insert ignore into journalissuearticles values(kam); kimdir?’, ‘Nasıl kam olunur?’, ‘Kamların kategorileri nelerdir?’, ‘Kamların faaliyetleri nelerdir?’, ‘Kam alkışı nedir?’, ‘Tedavi ayin türleri nelerdir?’ gibi sorulara cevap mahiyetinde düzenlenmiştir. Şamanların yardımcı ruhları ve eşyaları insert ignore into journalissuearticles values(tef, kostüm, tef tokmağı); tanıtılmıştır. Makalede kamların tedavi pratiği, hastalığın teşhisine, iyileştirilmesine veya önlenmesine yönelik bazı ayinlerle ilgili bilgi verilerek aydınlatılmaya çalışılmıştır. Şamanların tedavi ayini sırasında söyledikleri metin örneklerine -ruhlarla konuşma, alkış insert ignore into journalissuearticles values(hayırlı dua);, kargış insert ignore into journalissuearticles values(beddua);yer verilmiştir. Örnekler Tuva Türkçesinden Türkiye Türkçesine aktarılmıştır. Kam alkışları, Şamanist toplumların folklorunun en eski türlerindendir. 1929 yılına kadar Tuva’da halk edebiyatı türleri arasında yaygınlığı bakımından en önde yer alan alkışlar 1930’lu yıllarda yasaklanmış, alkış geleneğinin muhafızları ise siyasî baskı kurbanı olmuşlardır. 1991 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılması ve merkezî komünist yönetimin yasaklarının kalkmasıyla Tuva’da alkış geleneğini canlandırma faaliyetleri yeniden başlatılmıştır. Makalede ünlü Tuva halk bilimcisi Prof. Moŋguş Kenin-Lopsan’ın, yasaklara rağmen zor şartlar içinde derlediği ve Algışi Tuvinskih Şamanov ‘Tuva Hamnarnıŋ Algıştarı’ insert ignore into journalissuearticles values(Kızıl, 1995); kitabında bir araya getirdiği alkış metinlerinden faydalanılmıştır. Halk edebiyatı ürünü olarak alkışlarda, Şamanizm inancını yaşatan halkların mitolojisi, günlük hayatı, iyilik ve kötülük, güzellik ve çirkinlik anlayışı, hastalık sebepleri, tedavi yöntemleri, doğa-insan ilişkisi, gök, yer, atalar kültü gibi halk bilgisinin çeşitli yönleri yansıtılmıştır. Sibirya Şamanizmi içerisinde Tuva Şamanizmi, Türkiye’de az araştırılmış bir alandır. Bu makalenin, Sibirya Türk Toplulukları araştırmaları ve kültür araştırmaları sahasında bu açığı kapatma yolunda küçük bir katkıda bulunacağı ümidindeyiz
Keywords : Tuva Kamlığı, Kamlama, yardımcı ruh, tedavi, tef