Çini ve Seramiklerde Tavus Kuşu Figürü

Authors : Başak ÇORAKLI

Pages : 7-16

View : 15 | Download : 8

Publication Date : 2012-09-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı dönemi çini ve seramiklerinde görülen tavus kuşu figürü ele alınacaktır. Tavus kuşunu sembolik açıdan ele almanın yanı sıra, çini ve seramiklerdeki tavus kuşu örneklerinin tasarım ve kompozisyon açısından incelenmesi çalışmamızın asıl odak noktasını oluşturmaktadır. Figürün stilizasyon özellikleri, form desen ve üslup açısından ilişkisi, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı dönemi örnekleri ile karşılaştırılmalı olarak değerlendirilerek, benzer ve farklı yönleriyle ortaya konmuştur. Tavus kuşu çağlar boyunca güzelliğin, asaletin, ihtişamın ve kibrin göstergesi olmuş; yeniden doğuş, ölümsüzlük, ebedi hayat ve cennet ile ilişkilendirilmiştir. Farklı kültür ve medeniyetlerde çeşitli sembolik ifadeler edinen tavus kuşu, örneğin Yunan mitolojisinde Hera’nın çok sevdiği kutsal hayvanını sembolize ederken, kuyruğundaki desen Argos’un gözlerini temsil etmektedir. Yezidi inancında kötülük tanrısı Melek Tavus olarak saygı görmekte, Bizans imparatoriçelerinin simgesi, Hindistan’ın ulusal kuşu, Çin’de kem gözlerden koruyucu, İslam dünyasında ise cennet kuşu niteliğinde karşımıza çıkmaktadır. Tavus kuşunun çeşitli kültür ve inanç sistemlerine göre şekillenen anlam dünyası, Anadolu Selçuklu döneminde, ebedi hayat ve ölümsüzlükle bağlantılıdır. Osmanlı dönemine gelindiğinde ise daha çok seramikler üzerinde görülen tavus kuşu figürünün sembolik anlamını yitirdiğini, figür olarak tek başına öne çıkan Anadolu Selçuklu örneklerinden farklı olarak, döneminin çeşitli üsluplarıyla bir arada kompozisyonun bir parçası olarak geri planda yer aldığını görmekteyiz
Keywords : Çini, tavus kuşu, seramik