İSTİBDAT REJİMİ VE OSMANLI İKTİDAR BLOĞUNDA RESTORASYON, 1882-1908

Authors : Çağdaş SÜMER

Pages : 49-82

View : 18 | Download : 6

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :II. Abdülhamid dönemi, Osmanlı-Türk modernleşmesinin en tartışmalı dönemlerinden biri olagelmiştir. Bu çalışma İstibdat rejimi olarak adlandırdığı söz konusu dönemin Osmanlı-Türk modernleşmesi içindeki özgün yerine ilişkin sınıf temelli bir açıklama getirmeye çalışmaktadır. İstibdat rejimi, 1871-1881 krizi sırasında Osmanlı toplumunda kendisini gösteren devrimci dinamiklerin baskılanmasını öngören bir karşı devrim programına dayanmıştır. Bu program çerçevesinde bir yandan, devrimci dinamikler ideolojik ve cebri araçlar kullanılarak baskılanırken diğer yandan Osmanlı iktidar bloğu karşı devrimin ihtiyaçları uyarınca yeniden şekillendirilmiştir. Başta Arap, Kürt ve Arnavutlar olmak üzere gayr-i Türk Müslüman anasırın devletle olan bağlarının sıkılaştırılması için İslam dini ve Halifelik kurumu etkin bir şekilde kullanılırken, bu toplulukların içindeki aşiret reisleri, büyük eşraf aileleri ve tarikat şeyhleri gibi geleneksel ileri gelenlere iktidar bloğu içinde önemli bir yer açılmıştır. İstibdat rejiminin iktidar bloğunu yeniden şekillendirmeye yönelik bu stratejileri, Osmanlı toplumu içinde yeni çatışma dinamiklerinin doğmasına yol açmış ve Osmanlı-Türk modernleşmesinin daha sonraki evreleri üzerinde belirleyici bir etkide bulunmuştur.
Keywords : II Abdulhamid, İstibdat rejimi, karşı devrim, Osmanlı iktidar bloğu, rejim stratejileri