18. YÜZYIL OSMANLI KARA ORDUSUNDA TEKNOLOJİ TRANSFERİ: FRANSIZ UZMANLARIN TOPÇU ISLAHATLARINDA ROLÜ

Authors : Mehmet Batuhan ÇEKEN, Necdet HAYTA

Pages : 115-142

View : 23 | Download : 9

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :1683’de II. Viyana muhasarasının başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından gelen savaşlarda Osmanlı ordusunun eksikliklerinin gün yüzüne çıkması yenileşme hareketlerinin ilk olarak askerî anlamda başlamasına neden olmuştur. II. Viyana kuşatmasından sonra Avusturya’ya karşı alınan mağlubiyetlerden sonra 1711 Prut zaferinin yaşanmasıyla ordu alanındaki ıslahat düşüncesinin ertelendiği gözlemlenmektedir. Comte de Bonneval’ın Osmanlı hizmetine girmesiyle beraber Osmanlı kara ordusundaki modernizasyon “Humbaracılık” teşkilatının geliştirilmesi çalışmalarıyla başlamıştır. Müslüman olarak Ahmet ismini alan Bonneval, bu teşkilatı yenileştirmesinin yanında Osmanlı’ya Avrupa dış politiği hakkında bilgiler de vermiştir. Benzer şekilde 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Fransa tarafından Osmanlı’ya teknik destek sağlaması için görevlendirilen Baron de Tott, Fransa’nın gerek Karadeniz gerekse Akdeniz çıkarlarını gözetmekten geri durmamıştır. İstanbul ve Çanakkale Boğazlarının tahkim edilmesine yardım eden Tott, dönemin teknolojisi ve askerî eğitim yöntemlerinin Osmanlı’ya uygulanması için de çaba sarf etmiştir. Yapılan çalışmada, Humbaracı Ahmet Paşa ve Baron de Tott’un Osmanlı ordusundaki ıslahat faaliyetlerine ek olarak Tott’dan sonra, Fransız uzman St. Remy modern top döküm tekniklerinin tatbik edilmesi için Halil Hamid Paşa döneminde Osmanlı hizmetinde bulunmuştur. Ayrıca Sultan III. Selim dönemiyle başlayan “Nizam-ı Cedid” devrinin ilk yıllarında devlet düzeninin çağın gereklerine cevap verebilmesi için III. Selim’e sunulan layihalardan Fransız Subay Baron Brenteno’nun layihası da önemlidir.
Keywords : Tarih, Comte de Bonneval, Baron de Tott, Yenileşme, Uzman