Blaise Pascal’ın Madencilik Tarihinde Su Atımı Konusundaki Katkıları

Authors : Eren KÖMÜRLÜ

Pages : 47-56

View : 13 | Download : 10

Publication Date : 2023-02-13

Article Type : Review Paper

Abstract :Blaise Pascal’ın basınç konusunda devrim niteliğindeki çalışmalarını gerçekleştirmesinde orta çağ madencilerinin dogmatik görüşleri tetikleyici olmuştur. 17. yüzyıldaki bilimsel devrimi yapan önemli bilim adamlarından biri olarak Pascal’ın gerçekleştirdiği değerli buluşları anısına SI sisteminde basınç birimine onun ismi verilmiştir. Pascal’dan önce madenlerde su atımı 10ar metrelik kot farkları ile kademeli olarak yapılmaktaydı ve suyun pompayla bir seferde 10 metreden daha fazla yükselemeyeceği yönünde çok kalıplaşmış bir bilgi mevcuttu. Bu görüş Roma döneminden beri varolan yanlış bir bilgiydi. İlkel tulumbalarla suyun neden daha fazla yükselemediği anlaşılmamış ve bu durum ortaçağın skolastik düşünce ikliminde “su 10 metreden daha fazla yükselmekten korkar” şeklinde açıklanmıştı. Suyun daha fazla seviyelerde yükseltilebileceğini sebepleri ile açıklamış olan Pascal’ın keşifleri verimli su atımını sağlamak ve madenciliğin bilime uygun yapılması için yeni buluşlara olanak sağlamıştır. Kendi döneminden sonraki yıllarda önce buhar gücü ile sonrasında elektrikle çalışan pompaların bulunuşu onun açtığı yoldan ilerleyerek sağlanmıştır. Sanayi devrimini mümkün kılmış olan, insan gücünden makine gücüne geçiş süreci ilk olarak madenlerde su atımı amaçlı başlamıştır. Savery, Newcomen ve Watt’ın buhar makinelerini geliştirme süreçlerinin ardından 18. yüzyılda insan gücünden çok daha yüksek performansla, madenlerden görece yüksek hacimde su atımı sağlayan düzenekler geliştirimiştir. Blaise Pascal’ın getirdiği yenilikler ve bilimsel buluşları günümüzde yüzlerce metre su basma yüksekliğine sahip pompaların kullanımı için altyapı sağlamıştır. Avrupa madenlerinde yeni teknolojiler üretimin verimini artırmaktayken, sanayileşememiş ülkelerde ilkel yöntemler terkedilmemekteydi. 17. yüzyıldaki bilimsel devrimin yaşanmadığı ülkelerde sanayi devrimi de fazlasıyla gecikmiştir. Bu sebeple, maden işletmelerindeki verim konusunda ülkeler arasında fark 19. yüzyılda oldukça açılmıştı.
Keywords : madenlerde su atımı, eski pompalar, Blaise Pascal, madencilik tarihi