İmtiyaz ve İstisna: Locke ve Schmitt’te Yasa, Egemen ve Olağanüstü Hal

Authors : Sever IŞIK, Sever IŞIK

Pages : 335-354

Doi:10.19059/mukaddime.426206

View : 28 | Download : 14

Publication Date : 2019-05-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Egemeni, “olağanüstü hale karar veren”  olarak tanımlayan Schmitt,  hukuk düzenini savunan liberalizmin siyasal olanın doğasını kavrayamayacağını  ve siyasalın doğasını açığa vuran olağanüstü durumla baş edemeyeceğini iddia eder. Bu minvalde Schmitt, Locke’u da devleti bir makine gibi tasarladığını düşündüğü liberal legalist geleneğe yerleştirir ve eleştirir.  Oysa Locke kolaylıkla Schmitt’in legalist liberal geleneğe dair genellemesine uymaz.  Çünkü istisna ile baş etmek söz konusu olduğunda o, yönetimi sanıldığı ölçüde yasayla sınırlanmaz; yönetimi imtiyaz gücüyle tahkim eder.  Bazen yasaya aykırı eylemde bulunmayı dahi içerebilecek olan imtiyaz yetkisi olağanüstü durumlarla baş etmek  için  yönetime  tanınmış bir takdir yetkisidir. Bu yetki halkın iyiliğe kullanılmak zorundadır. Schmitt, Locke’un bu imtiyaz kuramını büyük ölçüde görmezden gelir. İmtiyazla güçlendirilmesine karşın Lockecu yönetim asla Schmittçi anlamda kadir-i mutlak bir egemen olamaz; Tanrı’yı ikame edemez; fakat  krizlerin üstesinden gelebilir. Locke, anayasal bir düzende daima bir risk içeren bu yasadığı gücü bir başka yasadığı güç olan devrim hakkı ile dengelemeye çalışır.
Keywords : İmtiyaz, İstisna, Yasa, Egemen, Olağanüstü Hal