Senâî’nin Tasavvufî Düşüncesinde Aşk Üzerine Bir Değerlendirme: Hadîkatü’l-Hakîka’da “Hub ve Muhabbet” Bahsi

Authors : Serpil KOÇ

Pages : 83-106

Doi:10.19059/mukaddime.1252616

View : 17 | Download : 27

Publication Date : 2023-03-19

Article Type : Research Paper

Abstract :Fars edebiyatında tasavvufî aşk konusunda pek çok eser vücuda getirilmiştir. Ahmed el-Gazzâlî insert ignore into journalissuearticles values(ö. 520/1126);’nin aşkın mahiyetini, hakikatini, âşık ve mâşuk hâllerini konu edinen Sevânihu’l-uşşâk adlı Farsça eseri, tasavvufî aşka dair kaleme alınmış müstakil ilk eserlerin başında gelmektedir. Gazzâlî’nin bu eseri, pek çok mutasavvıf âlim ve şairin eserlerine de kaynaklık etmiştir. Bunların başında, Senâî-yi Gaznevî gelmektedir. Tasavvufî düşüncede ilâhî sırların ve gerçeklerin bilgisini çaba sarf ederek kazanan kişiye verilen “hakîm” unvanıyla meşhur olan Senâî, tasavvuf üzerine yoğunlaştırdığı düşüncelerini gazel, kaside, rubâî, kıta ve mesnevi nazım şekillerinin hemen hepsinde sunmayı başarmıştır. Bilhassa kendisi bu nazım şekilleri içerisinde Farsça tasavvufî mesnevileriyle Fars edebiyatında önemli bir yer edinmiştir. Senâî’nin Hadîkatü’l-hakîka ve şerîʿatü’t-tarîka adlı mesnevisi İran edebiyatında yazılmış ilk önemli tasavvufî mesnevi kabul edilmektedir. Hadîkatü’l-hakîka tasavvufî bir mesnevi olsa da ahlâkî, felsefî, hikemî ve öğretici konuları da ihtiva etmektedir. Senâî’nin tasavvufî düşünce dünyasına etki etmiş isimlerin başında Ahmed el-Gazzâlî gelmektedir. Gazzâlî’nin aşkı konu edinen önemli eseri Sevânih’u-l Uşşâk’ın Senâî’nin aşka yaklaşımına kazandırdığı derinlik ve yoğunluk bu etkinin bir göstergesidir. Bu bağlamında gerçekleştirilecek çalışmada Hadîkatü’l-hakîka’nın birinci babında geçen “Hub ve Muhabbet” bahsi üzerinden Senâî’nin tasavvufî düşüncesinde aşk mefhumu değerlendirilecektir. Ayrıca ilgili bahsin Farsçadan Türkçeye manzum tercümesi de yapılacaktır.
Keywords : Aşk, Hadîktü\`l hakîka, Senâî yi Gaznevî, Sevânih\`u l Uşşâk, Tasavvuf