İspirli Ömer Efendi’nin Ferâiz Risâlesi Bağlamında Zevi’l-Erhâm Meselesine Dair Çözümler

Authors : Ahmet EKŞİ

Pages : 91-115

Doi:10.30523/mutefekkir.1312449

View : 52 | Download : 162

Publication Date : 2023-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Temel esasları naslarla belirlenen ferâiz ilmi, Peygamberimizden sonra fıkıh kitaplarında ayrı bir bölüm olarak ele alınmış ve zamanla geliştirilerek önemli çalışmalar ortaya konulmak suretiyle geniş bir literatür oluşturulmuştur. Bu çalışmalardan biri de Hanefî mezhebi bağlamında konuyu ele alan Sirâciyye’dir. Bu eser üzerine yapılan çok sayıda çalışmadan biri de sadece zevi’l-erhâm bölümü üzerine İspirli Ömer Efendi’nin yazmış olduğu şerhtir. Bu çalışmada öncelikle tabakat kitaplarından ve başta Hamdiyye risâlesi olmak üzere kendi risâlelerinden istifade edilerek Ömer Efendi’nin hayatı, ilmi şahsiyeti ve eserleri hakkında bilgi verilecektir. Diğer alanlarda kaleme aldığı eserlerine ulaşılabilecek kaynaklara işaret edildikten sonra fıkıh alanındaki telifleri kısaca, bu çalışmanın konusu olan Ferâiz Risâlesi ise etraflıca tanıtılacaktır. Böylece, ferâiz ilminin şaheserlerinden biri olan Sirâciyye’nin zevi’l-erhâm bölümünün birinci sınıfına dair şerhini içeren Ferâiz Risâlesi’nin tenkitli neşri ile söz konusu eser bilim dünyasının dikkatine sunulacaktır. Bu risâle, aynı eser üzerine yazılan şerhlerden farklı olarak Sirâciyye’de yer alan problemlerin çözümüne dair getirdiği formül niteliğindeki izahlar bakımından önem arz etmektedir. Müellifin bu açıklamaları ve kısaca değindiği problemlerin çözüm aşamaları ise ayrı ayrı tablolar halinde izah edilerek mütevazı bir katkı hedeflenmektedir. Ayrıca yapılan bu çalışmayla, benzer meselelerin çözümünü kolaylaştıracak metotların geliştirilmesi ve konuyla ilgili pratik çözüm yollarının ortaya konulması amaçlanmaktadır.
Keywords : İslam Hukuku, İspirî, Müderris, Ferâiz, Zevil Erhâm