Kudâme b. Ca‘fer’in Şiir Tenkidine Yapılan Eleştirilerin Değerlendirilmesi: Yunan Felsesefesi ve Mantık İlminden Etkilenmesi Örneği

Authors : Zahit KAPLANGÖZ

Pages : 145-168

Doi:10.30523/mutefekkir.1312457

View : 32 | Download : 30

Publication Date : 2023-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Mantık, felsefe, kamu yönetimi ve edebiyat alanında eserleri bulunan Abbâsîler dönemi meşhur kâtiplerinden Kudâme b. Ca‘fer insert ignore into journalissuearticles values(ö. 337/948 [?]);, Nakdü’ş-ş‘ir adlı eseriyle şiirin iyisinden kötüsünü ayırt etmeyi amaçlamış ve bunun için bazı ölçütler koymuştur. Bu ölçütleri açıklarken mantık ilmine ait ıstılahlara ve Yunan filozofların görüşlerine de yer vermiştir. Bu itibarla son dönem dil alimlerinden Ömer Ferruh insert ignore into journalissuearticles values(ö. 1987);, Bedevî Tabâne insert ignore into journalissuearticles values(ö. 2000); ve İhsan Abbas insert ignore into journalissuearticles values(ö. 2003); onun, şiiri değerlendirirken Yunan felsefesi ve mantığından etkilendiğini ve mantık ilminin usulüne göre ölçütler belirlediğini iddia edip, şiirin duyguya hitap eden yönünü sınırlamaya çalıştığı için onu eleştirmişlerdir. Eseriyle Arap şiiri tenkidinin gelişmesinde büyük bir rolü olan Kudâme b. Cafer’in bu şekilde eleştirilmesi, üzerinde araştırma yapılmayı hak eden bir durumdur. Bu makaledeki temel amaç Kudâme b. Cafer’e yöneltilen eleştirilerin değerini ortaya çıkarmaktır. Bu itibarla yapılan eleştiriler belirli başlıklar altında toplanarak eleştirinin mahiyeti belirlenmiş, sonrasında Kudâme b. Cafer’in eleştiriye konu olan görüşlerine yer verilmiştir. Ancak eleştirinin değerlendirilmesini doğru bir şekilde yapabilmek için Kudâme b. Cafer’in diğer görüşlerine de yer verilmiş böylece onun konuya dair görüşleri tam olarak tespit edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca Kudâme b. Cafer öncesi şiir eleştirisindeki durumun geldiği seviye hakkında bilgiler verilmiştir. Böylece onun şiir tenkidinde kendisinden öncekilerden nasıl etkilendiği de anlaşılmıştır. Çalışmada Kudâme b. Ca‘fer’e yöneltilen eleştirilerin zayıf, konuyu ihata etmeyen sınırlı sayıdaki örnekler neticesinde meydana geldiği sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords : Arap Dili ve Belâgati, Kudâme b Cafer, Şiir, Edebî Tenkit, Yunan Felsefesi