19. Yüzyıl İstanbul Evlerinin Salonlarında Modern Zaman Kavrayışının İzini Sürmek

Authors : Derya Düzgün Top, Hatice Gökçen Özkaya

Pages : 235-257

Doi:10.26835/my.1442277

View : 43 | Download : 73

Publication Date : 2024-08-31

Article Type : Research Paper

Abstract :On dokuzuncu yüzyılda, Osmanlı coğrafyası pek çok alanda bir rasyonelleşme sürecinden geçer. Gündelik hayatın merkezinde yer alan zaman kavrayışı da on dokuzuncu yüzyılda rasyonelleşir. Osmanlı’nın geleneksel dönemlerinde kozmik doğa olaylarının tekrarlanmasına bağlı olan zaman, on dokuzuncu yüzyılda doğa olaylarından bağımsızlaşarak soyut zamanın tanımladığı, evrensel ve eş aralıklı olan mekanik saat birimleriyle algılanır hale dönüşmüştür. Gündelik hayata dahil olan modern zaman kavrayışı Osmanlı’da toplumsal dinamikleri değiştirmiş ve yeni bir sosyo-kültürel yapı inşa etmiştir. Buna bağlı olarak barınma kültürü de bu dönüşümden etkilenmiş ve evler, yeni zaman kavrayışıyla birlikte farklı anlamlar kazanmıştır. Modern zaman kavrayışının, evlere dahil olma, evleri programlama ve rasyonelleştirme sürecinde salonlar çok önemli bir rol oynamıştır. Çünkü salon, evlerin Batı modeline en uygun tarzda düzenlenmiş, rasyonel bir kimliğin hüküm sürdüğü, ev sakinlerinin dışındaki bireylerin ağırlandığı kamusala dönük yüzüdür. Ve burası misafir ağırlama işlevini, belirli gün ve saatlerde gerçekleştirirken, evin geri kalanını organize edebilecek bir potansiyele sahip olmuştur. On dokuzuncu yüzyılda gündelik yaşam rutini modern zaman kavrayışıyla yeniden tanımlanırken, salonda gerçekleşen hemen her eylemin merkezinde de bu kavrayış bulunmaktadır. Makale de bu düşünceyle, evlerde salonlar aracılığıyla modern zaman kavrayışının izini sürme ve İstanbullular için henüz yeni olan bu mekânın bu kavrayışın inşasında nasıl bir rol oynadığını ortaya koyma niyetindedir.
Keywords : 19 Yüzyıl, İstanbul, Salon, Rasyonelleşme, Modern Zaman