Guherîna Dengan di Kurdî (Kurmancî, Soranî, Zazakî), Îngilîzî û Farsî de

Authors : Osman ASLANOĞLU

Pages : 11-38

View : 11 | Download : 9

Publication Date : 2019-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Malbata Hînt-Ewrûpa, malbata zimanî ya herî mezin a dinyayê ye. Ji ber ku malbatek e di navbera gelên di vê malbatê de têkilîyeke xwezayî heye. Lêbelê bi borîna demê hinek ziman, ji hinekên din pir dûr ketine; hinekan jî ji ber ku şeklê xwe yê eslî parastine, zêdetir nêzika hev in. Ev têkilî di mayîna zaravayên zimanekî de jî eynî ye. Zaravayên zimanekî jî bi demê re guherîne. Bandorên wek hawirdor û dema ku tê de dijî, çanda xwe, têkilîya bi gel û netewên din re û taybetîyên biyolojîk bûne sedema guherîna dengan. Herwekî din nêzikbûna hev a hin deng û tîpan bûye sedema cih guhertina wan. Dîsa dûrketina mirovan a ji dengên zor û tercîhkirina dengên hêsan jî bi bandor in. Ji ber van hemû guherînên di zimên de piranîya mirovan, têkilîya xwe ya bi malbata zimanê xwe re nizane. Zaravayên cuda yên zimanêkî jî bi heman awayî dikarin ji hev dûr kevin. Hetta devokên heman zaravayê jî vê pirsgirêkê dijîn. Dûrketina zaravayan carinan dibe sedema wê ku kesên ku bi wê zaravayê dipeyivin, xwe bi milettekî din ve girê din. Em vê pirsgirêkê di zaravayên Kurdî de jî dibînin. Ji ber vê him ji bo dîtina têkilîya kurdî ya bi farsî û îngîlîzî ku di heman malbatê de ne, him jî ji bo dîtina têkilîya navbera zaravayên kurdî, divê meriv guherînên di van zimanan de zanibe. Bi vê armancê em ê bi awayekî bingehîn li ser guherîn û ketin û çêbûna dengan ên di van zimanan de bisekinin.
Keywords : Soranî, Zazakî, kurmancî, farsî, guherîna dengan, îngîlîzî, change of sounds, kurmancji, kurdî, kirmanckî, kirdkî