بررسی روند مولانا پژوهی در افغانستان

Authors : Fatima GHYASİ

Pages : 331-387

Doi:10.32330/nusha.1050241

View : 12 | Download : 8

Publication Date : 2022-06-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Mevlâna Celâleddîn Muhammad Belhî`ye ve eserlerine olan sevgi Afgan halkının dokusuna işlemiştir. Bu toprakların insanlarının inanışlarına, dini itikatlarına ve günlük yaşamına kök salan manevi bir aşktır. Bu çalışmanın amacı, Afgan halkının Rumî hakkındaki düşüncelerinin kökenlerini keşfetmek, incelemek ve bu toprakların yazarları ve araştırmacıları tarafından kitap, makale, çeviri, lisans, yüksek lisans ve doktora tezlerini düzenli şekilde eserlerin türlerine ve tarihlerine göre tespit etmektir. Sonuçlar, Mevlâna araştırmalarının Afganistan’da 1300hş.`den önce biyografi ve Mesnevî şerhleriyle sınırlı olduğunu göstermektedir. Ancak Profesör Halilullah Halili tarafından araştırmaların başlatılması ve 1325hş.’de Neynâme kitabının yayınlanmasıyla diğer Afgan bilim adamlarının modern bir şekilde araştırma yapmalarının ve kitap ve makaleler yazmalarının yolu açıldı. Bu araştırmalar betimsel, betimsel-analitik, tarihsel, karşılaştırmalı ve uygulamalı yaklaşımlarla yapılmıştır. Mevlâna ile ilgili konularda yayınlanan eserlerin %27,08`i biyografi, %27,78`i Mesnevi ile ilgili konuları ve %45,14`ü genel ve yeni konuları ele almıştır. Bu araştırmada kullanılan kaynakların %10,7`u yerli kaynaklar, %69,86`sı İran kaynakları, %1,97`sı Türk kaynakları, %0,85`u Hint kaynakları, %2,25`i Avrupa kaynakları, %2,82`si Mevlâna’nın eserleri olup, küçük bir yüzdesi Tacik ve Amerikan kaynaklarına aittir. Bu, Afgan araştırmacılarının; coğrafi yakınlık, kültürel, dini, tarihi ve en önemlisi Afgan araştırmacılarının tercümeye ve bu tür güçlükleri gereksiz kılan dilsel ortaklıkları nedeniyle İranlı Mevlâna araştırmacılarından ve çevirilerinden etkilendiğini ortaya koymaktadır
Keywords : Mevlâna Celâleddîn Muhammad Belhî, Mevlâna Araştırmaları, Afganistan, Mesnevî