An Ottoman Geographer Engages the Early Modern World: Katip Çelebi`s Vision of East Asia and the Pacific Rim in the Cihannüma

Authors : John J Curry

Pages : 221-257

View : 15 | Download : 12

Publication Date : 2012-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale onbirinci/onyedinci yüzyılda Osmanlı aydını Katip Çelebi’nin kendi çağdaşlarının dünya coğrafyası anlayışlarını nasıl temelden yeniden şekillendirmeyi hedef aldığını anlatıyor. Küresel bir coğrafyayı, Avrupalı yazarlar ve harita yapımcıları tarafından keşifler çağında yapılan buluşların ortaya koyduğu yeni bilgileri bir araya toplayarak okurlarına aktarmayı hedeflemiş olan bitirilmemiş Cihânnümâ elyazmasının dikkatli incelemesi yoluyla, dünya tarihinin erken modern döneminde yer alan küresel değişiklikler hakkında Osmanlılar’ın neler bildiğini anlamayı hedefliyoruz. Katip Çelebi’nin Japonya, Güneydoğu Asya’nın adaları ve Çin’in içinde bulunduğu Pasifik Okyanusu hakkındaki bölümlerinin içeriklerini parçalara ayırarak, bu yerler hakkında nelerin yazarın dikkatini çektiğini ve Osmanlı okuyucularına bilgi vermek için çeşitli kaynakları nasıl kullandığını belirleyebiliriz. Katip Çelebi hayatının sonuna doğru Avrupa’da yazılmış coğrafî eserlerin daha çok farkına vardıkça, pek çok çağdaşlarının aksine, kalitesiz diye Müslüman çoğrafyacıları giderek daha çok reddetmiş. Hatta yaptığı bu seçim dünyanın uzak bölgeleri hakkında onu yanlış kararlara sevk etmiş olsa da, o bu yorumunda ısrar etti. Ancak, geçen zaman içinde kusurları ortaya çıkmış olsa da, Cihânnümâ, çağdaşı Osmanlı okuyucularına erken modern dönemde meydana gelen dramatik değişikliklerin bazısını anlatmada son derece etkili oldu
Keywords : Katip Çelebi, Cihânnümâ, Japonya, Çin, Doğu Asya, Osmanlı coğrafyacılığı, Keşifler Devri, Osmanlı Avrupa etkileşimi