Yasaklanan ve Sansürlenen Bir Kitabın Macerası: Evliyâ Çelebi Seyâhatnâmesi`nin İlk Baskıları

Authors : Uğur DEMİR

Pages : 193-212

Doi:10.18589/oa.582805

View : 19 | Download : 6

Publication Date : 2015-08-10

Article Type : Research Paper

Abstract :Evliyâ Çelebi Seyâhatnâmesi, XIX. yüzy‘la kadar fazla bir ilgiye mazhar olmad‘. Bu yüzy‘ldan itibaren ise önce Hammer’in ơngilizce seçkisi, daha sonra da Türkçe seçkilerden oluƾan Müntehabât’la giderek popüler bir eser hâline geldi. Bu ilgiden de güç alan Œkdâm gazetesi sahibi Ahmed Cevdet, Seyâhatnâme’nin on cildini yay‘nlamak üzere giriƾimlerde bulundu ve 1896-1901 y‘llar‘ aras‘nda ilk alt‘ cildi, eksik, sansürlü ve yanl‘ƾlarla malul de olsa yay‘nlamaya muvaffak oldu. Fakat daha sonra Seyâhatnâme aleyhindeki ƾikâyetler sebebiyle eserin bask‘s‘n‘ durdurmak ve bas‘lan ciltleri de depolara kilitlemek zorunda kald‘. Hem Müntehabât-‘ Evliyâ Çelebi hem de Ahmed Cevdet’in yay‘nlad‘ƭ‘ ilk alt‘ cilt, devlet taraf‘ndan yasaklanmalar‘na raƭmen Seyâhatnâme’nin daha fazla okuyucuya ulaƾmas‘n‘ saƭlam‘ƾt‘r. Bu makalede eserin geniƾ kitlelere ulaƾmas‘n‘ saƭlayan, bununla birlikte eser ve müellifini tahfif edici imaj‘n oluƾmas‘nda da büyük etkisi olan Evliyâ Çelebi Seyâhatnâmesi’nin Osmanl‘ Türkçesi bask‘lar‘ incelenmiƾtir.
Keywords : Evliyâ Çelebi, Seyâhatnâme, Müntehabât ‘ Evliyâ Çelebi, Œkdâm, Ahmed Cevdet