Aykırı Vakıflar: Osmanlıda Fukarâ-yı Müslimîni de Gözeten Gayrimüslim Vakıfları

Authors : Kenan YILDIZ

Pages : 141-198

Doi:10.18589/oa.632250

View : 14 | Download : 11

Publication Date : 2019-06-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, fukarâ-yı Müslimînin yararını da gözeten on dört gayrimüslim insert ignore into journalissuearticles values(Hıristiyan ve Yahudi); vakfını ele almaktadır. Sayısız gayrimüslim vakfı arasında farklı bir yerde duran “aykırı vakıflar”a, literatürde ilk defa bu çalışma ile ışık tutulmaktadır. Osmanlı döneminde kurulan söz konusu vakıfların beşi hayrî, dokuzu ise ehlî insert ignore into journalissuearticles values(aile, zürrî); vakıf niteliğindedir. Vakıfların kurucuları şunlardır: Âkile? bt. Harun b. İbrahim insert ignore into journalissuearticles values(Yahudi);, Mansur b. Abdullah insert ignore into journalissuearticles values(Yahudi);, Gâliye bt. Sadun Kallâş insert ignore into journalissuearticles values(Yahudi);, Musa b. Davud b. Yakub insert ignore into journalissuearticles values(Yahudi);, Panayot v. Rafir insert ignore into journalissuearticles values(Rum);, Semha bt. Musa insert ignore into journalissuearticles values(Yahudi);, Benyamin v. Musa insert ignore into journalissuearticles values(Yahudi);, Limon v. Yani insert ignore into journalissuearticles values(Rum);, Halepli Sefer insert ignore into journalissuearticles values(Ermeni);, Sakyas v. Hacader v. Zirek insert ignore into journalissuearticles values(Ermeni);, Anica bt. Radul v. Angili insert ignore into journalissuearticles values(Rum);, Mihail v. Toma insert ignore into journalissuearticles values(Rum); ve Nikolaki v. Şahin insert ignore into journalissuearticles values(Rum);. Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, tarihsel bir temel oluşturması bakımından gayrimüslimlerin vakıf kurmalarına imkân veren hukuki arka plan ele alınacak, bu vakıfların İslâm ve Osmanlı tarihindeki yeri ve gelişimi retrospektif açıdan incelenecektir. Osmanlıda gayrimüslim vakıflarına hukuki bir zemin kazandıran Şeyhülislâm Ebussuud Efendi’nin görüşleri de bu bağlamda tartışılacaktır. İkinci bölümde on dört vakıf incelenecek, ilgili vakfiye ve belgelerin kopyaları çalışmanın sonunda verilecektir. Bu vakıflarla ilgili ayrıntıların açıklığa kavuşturulması ile, dinî aidiyetleri ne olursa olsun, tebaa arasında var olan geçişkenlik ve vakıf kültürü gibi konular hakkında bir yoruma ulaşılması umulmaktadır.
Keywords : Vakıf, Aile vakfı, Hayırseverlik, Fukara, Gayrimüslim Hıristiyan ve Yahudi, vakıfları, Kilise Manastır vakıfları, Haremeyn vakıfları, Haremeyn fukarası