İSVEÇ KRALI XII. CHARLES’IN (DEMİRBAŞ ŞARL) OSMANLI DEVLETİ’NE İLTİCASININ (1709-1714) OMBUDSMANLIK FİKRİNİN DOĞUŞUNA ETKİSİ

Authors : Burak COŞKUN, Hamza GÜNAYDIN

Pages : 15-73

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 2018-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Kaynaklarımızda Demirbaş Şarl olarak anılan İsveç Kralı XII. Charles’ın, 1709 yılında Poltava’da Ruslara yenilmesi neticesinde Özi ve Bender üzerinden yaralı bir vaziyette Osmanlı topraklarına sığınması, Osmanlı-İsveç ilişkilerinin seyri bakımından önemli bir dönüm noktası olmuştur. İsveç Kralı’nın başta 8 gün olarak planladığı bu iltica, dönüş yollarının güvenli olmaması, asker ihtiyacının bulunması, parasal gereksinimler ve özellikle İsveç Kralı’nın izlediği Osmanlı Devleti ile Rusya arasında savaş çıkarma siyaseti gibi nedenlerle 5 yıl 3 ay 9 gün gibi çok uzun sayılabilecek bir sürece yayılmıştır. III. Ahmed dönemi devlet adamlarının siyaset anlayışı ve sefirlerin faaliyetleri gibi konularda önemli veriler sunan bu sürecin bizim için ayırt edici noktası, ilticanın son yılında Kral’ın ülkesine gönderdiği bir talimatla ombudsman görevlendirmiş olmasıdır. Bu çalışma, iltica sürecinde yaşananlardan hareketle ombudsmanlık fikrinin oluştuğu tarihi zeminin tespitine ve ombudsmanın kralı temsil eden bir görevliden parlamento adına idareyi denetleyen bir müesseseye dönüşümü sürecine odaklanmaktadır.
Keywords : Osmanlı Devleti, İsveç, İsveç Kralı Demirbaş Şarl, Ombudsman