SELANİK’TEN ÂSİTÂNE’YE YAKINMA: 18. YÜZYILIN ORTASINDA ŞIKÂYET MEKANIZMASININ BÜROKRATIK İŞLEYİŞİ

Authors : Zelal BEGÜN BAYRAM, Murat TUĞLUCA

Pages : 221-249

View : 22 | Download : 10

Publication Date : 2022-01-27

Article Type : Research Paper

Abstract :18. yüzyılın ortasında, şikâyet hükümlerini kaydetmek üzere “ahkam defteri” adıyla eyaletlerin isimleriyle yeni bir defter serisi oluşturulmuştur. Ayrıca Divan-ı Hümayun bürokrasisi içerisinde “şikâyet kalemi” adıyla yeni bir büro ihdas edilmiştir. Bu iki uygulamanın Osmanlı şikâyet mekanizmasının bürokratik işleyiş sürecinde kapsamlı bir değişime sebebiyet verip vermediği merak uyandırmaktadır. Bunu görebilmek amacıyla bu çalışmada Selanik’ten İstanbul’a gelen şikayetlere ilişkin bürokratik süreçler incelenmiştir. Zaman zaman önceki dönemlerdeki işleyişlerle de karşılaştırmalar yapılarak uygulamada dönemsel bir farklılığın olup olmadığına göz atılmıştır. Bu maksatla Selanik’ten gelen şikayetler için nasıl bir başvuru yöntemi izlendiği, başvuruların kabulü, şikâyetçilerin kendilerini haklı göstermek üzere yanlarında getirdiği resmî belgeler, şikâyetin çözümünde işleyen prosedür ile meselenin sonuca bağlanma biçimi 7 Numaralı Rumeli Vilayet Ahkam Defteri ile bu defterle aynı dönemde kaleme alınmış dilekçeler üzerinden incelenmiştir. İnceleme neticesinde; 18. yüzyılın ortasında şikayetlerin çözülmesi için yürütülen bürokratik süreçlerin önceki dönemlerden anlamlı bir biçimde ayrıştığını gösterir bir veriyle karşılaşılmamıştır.
Keywords : Osmanlı Devleti, Rumeli, ahkam defteri, şikâyet kalemi, bürokrasi