İSLAM İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI ÜYELERİ ARASINDAKİ YATIRIM ANLAŞMALARINDA YATIRIM KAVRAMI VE ULUSLARARASI YATIRIM TAHKİMİ KARARLARININ İNCELENMESİ

Authors : Ahmet Dülger

Pages : 153-180

Doi:10.32002/ombudsmanakademik.1513061

View : 71 | Download : 60

Publication Date : 2025-01-16

Article Type : Research Paper

Abstract :Devletler arasında yapılan yatırımların karşılıklı teşviki ve korunması (YKTK) anlaşmalarında yatırım genellikle bir çerçeve çizilmek suretiyle tanımlanmakta, bazı mal varlığı değerleri ile ticari faaliyetler de genel özellikleriyle sayılmaktadır. İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) üyesi devletlerin birbirleriyle yaptıkları iki taraflı YKTK anlaşmalarında da yatırımın tanımına ilişkin düzenlemeler bulunmaktadır. Ayrıca, İİT Çok Taraflı Yatırım Anlaşması’nda yer alan yatırım tanımı da uluslararası yatırım hukuku bakımından önem arz etmektedir. İİT üyesi devletler arasındaki uluslararası yatırım rejiminin ortaya konulmasında hakem heyetlerinin kararları da önem arz etmektedir. Buna karşılık, uluslararası yatırım hukukunun uyuşmazlık çözüm merkezlerinden olan ICSID’in kurucu anlaşmalarında yatırımın tanımına ilişkin düzenleme bulunmamaktadır. Bu uluslararası anlaşmalardaki yatırım tanımına dair düzenlemelerin anlaşılabilmesi için İİT üyesi devletlerden Türkiye, Ürdün, Libya, Türkmenistan ve Özbekistan’ın birbirleri arasında yaptıkları YKTK anlaşmaları, İİT Çok Taraflı Yatırım Anlaşması ve örnek olarak farklı ülkelerin YKTK anlaşmalarında yer alan yatırım kavramları ad hoc ve ICSID tahkimi bünyesinde gerçekleşen uluslararası yatırım tahkimi içtihatları da incelenerek değerlendirilmiştir. Bu sayede uluslararası yatırım tahkimi bakımından hangi mal varlığı değerlerinin yatırım olarak kabul edilebileceği ortaya konmuştur. Tahkime gitme hakkı yatırım olarak kabul edilen değerlerden biridir. Ev sahibi devlette uzun süreli ve tekrar eden alım-satım ve kiralama sözleşmeleri yapmak ile ev sahibi devlete know-how getirilmesi de yatırım olarak kabul edilmiştir.
Keywords : yabancı yatırımcı, uluslararası yatırım, İslam İşbirliği Teşkilatı, ICSID, tahkim