Post-Marksizm’in Marksist İktisat Eleştirisi

Authors : Hüsnü BİLİR

Pages : 304-329

Doi:10.30586/pek.1188157

View : 18 | Download : 26

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Post-Marksist yaklaşım 1960’lı yıllardan sonra meydana gelen teorik ve pratik gelişmeler neticesinde Marx’ın çalışmalarının ve Marksizmin hükümsüz kılındığını ileri sürmektedir. Bu bakımdan Marx’ın ekonomik alana ontolojik bir öncelik tanıyan tarih anlayışı hatalıdır, çünkü bu anlayış ekonomik olanın inşa edilmesinde kültürel ve politik pratikleri devre dışı bırakarak, kapitalist üretimi birikim dinamiklerini belirleyen sınırlı bir pratikler alt kümesine indirgemektedir. Ancak post-Marksist düşünürlere göre modern kapitalist toplumlarda ortaya çıkan çok sayıdaki antagonizma herhangi bir nesnel çelişkiye -yani sınıf mücadelesine- indirgenemez. Bu antagonizmalar söylemsel olarak üretilme biçimlerine bağlı olarak ekolojik, feminist, ulusal ya da işçi hareketleri gibi farklı şekillerde ortaya çıkabilmektedir. Dolayısıyla işçi sınıfının politik dönüşümdeki ayrıcalıklı rolü ortadan kalkmış ve işçi sınıfının bu ayrıcalıklı rolünün yerini “yeni toplumsal hareketler” almıştır. Bu nedenle post-Marksistler toplumsal antagonizmanın sınıfsız bir toplumla sona ereceği görüşünü reddetmektedirler. Bu bakış açısı doğrultusunda Maksimizdeki değer ve sömürü kavramları da anlamlarını yitirmişlerdir. Bu çalışmanın amacı Samuel Bowles, Jon Elster ve John Roemer özelinde post-Marksist yaklaşımın Marksist iktisada bilhassa sınıf, değer ve sömürü kavramları çerçevesinde yönelttikleri eleştirileri ele almak ve söz konusu eleştirilere yanıt aramaktır.
Keywords : Post Marksizm, Marksist İktisat, Samuel Bowles, Jon Elster, John Roemer