Tiftiğin Ankara’dan Silinişi (1880-1920)

Authors : Ihsan Seddar Kaynar

Pages : 94-107

Doi:10.30586/pek.1335262

View : 116 | Download : 193

Publication Date : 2023-10-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Sanayi Devrimi öncesinde tekstil sektörünün en önemli hammaddelerinde biri olan tiftiğin üretim alanı Osmanlı İmparatorluğunun toprakları içinde yer alan Ankara Vilayetidir. Bir hammadde olarak tiftiğin, kırsalda hayvan yetiştiricileri ile başlayan iktisadi süreci, ipe dönüştürülmesi, iplerin renklendirilmesi, kumaşa dönüştürülmesi ve tezgahlarda gündelik kullanım malzemelerine dönüştürülmesini içeren uzun aşamaları barındırmaktadır. Bir liman şehri olmamasına rağmen Ankara, 19.yy’ın sonuna kadar tiftik ürünlerinin ticaret merkezi olmuş, bu merkezde hakim ürün tiftik keçisi yetiştiriciliği olmuştur. İstanbul-Ankara Demiryolunun 1893 yılında faaliyete başlaması ile eş zamanlı olarak, bölgede hububat üretimi artmaya başlamış ve 1896 yılında hububat ihracı tiftik ihracını geçmiştir. 20.yy’ın ilk çeyreğinde Ankara çevresinde hayvancılıktan hububat üretimine hızlı bir geçiş yaşanmış; tiftik keçisi yetiştiriciliği önemini yitirmiştir. Demiryolunun gelişi, tiftiğin dış talebinden bağımsız olarak Anadolu’dan silinmesinde önemli bir aşamadır. Zamanla tiftik keçisi tür özelliklerine kaybetmeye başlamıştır. Birinci Dünya Savaşının başlaması ve Osmanlının dağılma sürecinin son aşaması olan Milli Mücadelenin en önemli savaşlarının 1919-1922 yılları arasında Ankara ve çevresinde gerçekleşmesi, tiftik açısından geri gidiş sürecinin son aşaması olmuştur. Tiftik Türkiye’de ve Ankara’da silinirken, dünyada üretim alanları genişlemeye başlamıştır. Bu çalışmada Anadolu’nun kendi içsel dinamikleri ile başlayan tiftiğin gerileme süreci incelenecek ve tarımsal değişimin yereldeki dinamikleri ile uluslararası etkenlerin rolleri karşılaştırılacaktır. Önemli bir ihraç malı olarak tiftiğin Anadolu’da geçirdiği 40 yıllık dönüşüm İstanbul’daki Osmanlı Arşivinden ve Londra’daki İngiliz Arşivlerinden elde edilecek arşiv kaynakları ile açığa çıkarılmaya çalışılacaktır.
Keywords : Ankara, Tiftik, Tiftik Keçisi, Tekstil Sanayisi