Atipik Antipsikotik İlaçların Hematolojik Yan Etkileri

Authors : Serap Erdoğan

Pages : 255-279

View : 13 | Download : 9

Publication Date : 2009-09-01

Article Type : Review Paper

Abstract :Atipik antipsikotikler ekstrapiramidal sistem yan etkilerine, nöroleptik malign sendroma ve hiperprolaktinemiye tipik antipsikotiklere göre daha az sıklıkla yol açmaktadır. Bununla birlikte atipik antipsikotiklerle lökopeni ve nötropeni gibi hematolojik yan etkiler ortaya çıkabilmektedir. Bunlar yaşamı tehdit edici durumlara yol açabilmektedir ve ilaçlara bağlı olarak gelişen agranülositozdan kaynaklanan ölüm oranı %5-10'dur. İlaçlara bağlı lökopeni ve/veya nötropeni gelişiminin altında kemik iliği ya da myeloid öncüllere doğrudan toksik etki, granülositlerin immunolojik yıkımı ya da granülopoezin baskılanması gibi çeşitli mekanizmalar yatmaktadır. Literatürde agranülositozla en çok ilişkilendirilen antipsikotik ilaç klozapindir ve ilacın biyoaktivasyonu ile oluşan bir nitrenyum iyonunun bu yan etki gelişiminde önemli bir role sahip olduğu düşünülmektedir. Klozapinden başka olanzapin, ketiyapin ve risperidonla ilişkili lökopeni olgu bildimleri de bulunmaktadır. Ziprasidon ve aripiprazol lökopeniye nadiren yol açmakta ve literatürde amisülprid ve sülpridle ilişkili hematolojik yan etkilere dair olgu bildirimi bulunmamaktadır. Önceki antipsikotik tedavileri sırasında hematolojik değişiklikler yaşayan ve tedavi başlangıcındaki beyaz küre sayıları normal sınırların altında olan hastalar lökopeni ve nötropeni gelişimine karşı yüksek risk altındadırlar. Lökopeni ve nötropeni ortaya çıktığında kullanılmakta olan ilaç kesilebilmekte ya da doz azaltılabilmektedir. Kimi zaman lityum ve G-CSF tedavileri kan hücrelerinin sayısını normale döndürmede faydalı olabilmektedir. Klinisyenler hematolojik yan etkilere yol açtığı bilinen ilaçları birlikte kullanmaktan kaçınmalı ve antipsikotik tedavisi sırasında vücut ısısında yükselme, öksürük, boğaz ağrısı ve yorgunluk gibi enfeksiyon belirtileri düzenli olarak kontrol edilmelidir. Bu gözden geçirme yazısında klozapin, olanzapin, ketiyapin, risperidon, aripiprazol ve ziprasidonla ilişkili hematolojik yan etkilerle ilgili olgu bildirimleri özetlenecek ve bu hematolojik yan etkilere yol açan olası mekanizmalar ve tedavi yaklaşımları tartışılacaktır.
Keywords : Atipik antipsikotikler, hematolojik yan etki, lökopeni