Collective Arbitration
Authors : M Talha KONUKPAY
Pages : 645-672
Doi:10.26650/ppil.2019.39.2.0002
View : 10 | Download : 9
Publication Date : 2019-12-03
Article Type : Research Paper
Abstract :Kolektif mekanizmalar, kitlesel boyutta zararların meydana geldiği durumlarda zarar görenlerin etkili bir biçimde korunmasını ve ortaya çıkan bütün uyuşmazlıkların bir seferde herkes için çözümlenmesini sağlar. Bu bağlamda tahkimde de yine böyle birçok tarafın mevcut olduğu durumlarda kolektif sistemler ortaya çıkmıştır. Çeşitli hukuk sistemleri daha çok yerel uyuşmazlıkları çözmek için farklı türdeki geniş kapsamlı tahkim sistemlerini kullanıyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde, grup tahkimi en yaygın kullanılan kolektif tahkim mekanizması türüdür. ABD Yüksek Mahkemesinin içtihatı, bu sistemin geliştirilmesinde etkili olmuştur. İlk başlarda, Yüksek Mahkemenin grup tahkimi hakkındaki görüşü oldukça olumludur ve grup üyeleri lehinedir. Nitekim grup tahkiminin resmi olarak kabul görmesi de yine Yüksek Mahkeme’nin buna ilişkin ilk kararından sonra olmuştur. Fakat Yüksek Mahkeme’nin bu pozitif tutumu zamanla radikal bir değişime uğramış ve grup tahkimi sisteminin aleyhine dönmüştür. Örneğin Yüksek Mahkeme’nin kararına göre grup tahkimi, tahkimin yapısını değiştiren bir sistem olarak tanımlanmış ve bu da taraflar arasındaki sözleşmenin çok dar bir biçimde yorumlanabileceği anlamına gelmiştir. Böylelikle de grup tahkiminin uygulanma alanı oldukça daralmıştır. Kolektif tahkim mekanizmaları ile geleneksel tahkim arasında, özellikle de kararların tenfizi noktasında belirli sorunlar doğurabilecek farklılıklar olduğu söylenebilir. Avrupa’da, her ne kadar Avrupa Birliği kolektif yargılama mekanizmaları oluşturmaya çalışsa da grup davaları benimsenmemektedir. Sonuç olarak, Avrupa’da grup tahkiminden farklı olarak iki kolektif tahkim modeli geliştirilmiştir. Hem tahkim hem de kolektif yargılamanın avantajlarını bünyesinde barındırma imkanı olan toplu tahkim yargılamaları hala gelişme aşamasındadır ve büyük olasılıkla iç anlaşmazlıklar için kullanılmaya devam edecektir. Bununla birlikte, özellikle Yüksek Mahkeme’nin son kararlarından sonra, grup tahkimi sisteminin kapsamının yerel uyuşmazlıklar için bile çok daralacağı söylenebilir.Keywords : Tahkim, Grup davası, Sınıfsal tahkim, Toplu tahkim, Toplu tazminat