Olağan Dışı Teslim Örneğiyle Uluslararası İnsan Hakları Hukuku İhlallerinde Devletlerarası İş Birliği

Authors : Necdet Umut Orcan

Pages : 281-318

View : 42 | Download : 47

Publication Date : 2024-08-21

Article Type : Research Paper

Abstract :11 Eylül saldırıları sonrası Amerika Birleşik Devletleri ve özellikle Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA), teröre karşı savaş bağlamında şüpheli görülen kişilerin yakalanması, hukuka aykırı olarak başka ülkelere kaçırılması ve kötü muamele içeren usullerle sorgulanmasını içeren bir Teslim, Tutma ve Sorgulama Programı (ing. “Rendition, Detention and Interrogation”) yürütmüştür. Ancak bu olağan dışı teslim ve sorgulamalar, doğaları gereği, yalnızca Birleşik Devletlerin tek taraflı girişimleriyle gerçekleştirilebilecek nitelikte değildir: Programın, kişilerin yakalanması, tutulması ve sorgulanması aşamaları için önemli usuli güvenceler içeren Birleşik Devletler hukuk sisteminde gerçekleştirilmesi mümkün olmadığından, özellikle kişilerin hukuka aykırı transferi ve sorgulama aşamalarında başka devletlerin topraklarının kullanılması gerekmiştir. Bu nedenle teslim ve sorgu işlemlerinde diğer devletlerin iş birliğine gerek duyulmuştur. Öyle görünüyor ki Program’ın içerdiği hukuka aykırı usuller neredeyse ilk aşamalardan itibaren tüm uluslararası kamuoyu tarafından bilinir olsa da demokrasi ve insan hakları açılarından gelişmiş addedilen devletlerden bu açıdan sorunlu devletlere kadar geniş bir yelpazede en az elli dört devlet CIA ile iş birliği yapmaktan çekinmemiştir. Bu çalışma bu iş birliğinin nedenlerini araştırmakta, bu nedeni iş birliği yapan devletler arasındaki ulusal güvenliğin insan haklarına üstün kılınma algısında bulmaktadır. Bu amaçla çalışmanın ilk bölümünde olağan dışı teslim uygulaması ve bu uygulamanın insan hakları hukuku açısından değerlendirilmesine yer verilmiş, ikinci bölümde ise iş birliğinde bulunan devletler anıldıktan sonra iş birliğinde neden bulunulmuş olabileceği sorusu cevaplanmaya çalışılmıştır.
Keywords : Olağan dışı teslim, İşkence yasağı, Kişi özgürlüğü ve güvenliği, Adil yargılanma hakkı, İnsan hakları, İş birliği teorileri, Teröre karşı savaş, Uluslararası ilişkiler