المقاربة الأخلاقية عند البيهقي بين السُّنن والشُّعب: مدخل أخلاقي حديثي

Authors : Mohamad Anas SARMINI

Pages : 254-280

Doi:10.26791/sarkiat.667802

View : 18 | Download : 6

Publication Date : 2020-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, ahlak problemi bağlamında Beyhakî’nin eserlerinde “sünen” ve “şuab” kavramlarını incelemeyi hedeflemektedir. Bu inceleme, Beyhakî’nin mezkûr iki kavrama yaklaşımındaki hadis ve felsefe metoduna yönelik okumalarla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada öncelikle es-Sünen ve Şuabü’l-îmân eserlerinin yapısı, metodu ve aralarındaki farklılıklar değerlendirilmiştir. Öte yandan Beyhakî’nin Şuab’da ahlaki değerlerin tasvirindeki metodu incelenmiş ve müellifin bu eseri, Halîmî’nin Şuab’ı ile karşılaştırılmıştır. Ardından Beyhakî’nin Şuab’da ahlakî ve felsefî yaklaşımından hareketle eserdeki ahlak teorisi tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda mesuliyet, ilzâm ve ceza ile fezâilin zarûriyyâttan mı kemaliyâttan mı olduğu meseleleri özel olarak ele alınmıştır. Son olarak çalışmada Beyhakî’nin iki eserindeki hadis yaklaşımı incelenmiş ve muhteva farklılığı sebebiyle müellifin metodunda bir farklılığın olup olmadığı tartışılmıştır. Araştırmada Beyhakî’nin ahkâm hadislerindeki metodunu, fezâil hadislerindeki metodundan ayıran birtakım hususiyetlerinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmanın ulaştığı sonuçlardan bir diğeri şuab kavramının, genel olarak muhaddislerin ahlakî yaklaşımlarını tasvir edebilir olmasıdır. Şuab her ne kadar açıkça teorik boyut üzerine odaklamasa olsa da; muhaddislere ait ilzâm, sorumluluk, ceza ve cehd unsurlarını içeren bir ahlak teorisinin oluşturulması için yeterli öğelerin çıkarılmasına imkân sağlar.
Keywords : Hadis, Ahlak, Beyhakī, Halimi, Şuab, Sünen, Sünen