ZERDÜŞTİLİK VE İŞRAKİLİK ARASINDA BIR KARŞILAŞTIRMA: “MİNUYÎ ÂLEM” VE “MİSAL ÂLEMİ”

Authors : Mehmet Mekin MEÇİN

Pages : 448-464

Doi:10.26791/sarkiat.689082

View : 18 | Download : 7

Publication Date : 2020-08-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalenin konusu, Zerdüştilikteki “Minuyî Âlem” ile İşrakilikteki “Misal Âlemi”ni karşılaştırmaktır. Çalışma, Zerdüştiliğin kutsal kitabı Avesta, Pehlevîce metinler, Zerdüştilik alan uzmanlarının eserleri ve İşrakiliğin kurucusu olan Sühreverdî’nin eserlerinden yararlanılarak hazırlanmıştır. Bu çalışmada konu, sözkonusu iki İranî düşünce sistemi arasında çok sayıda benzerliğe rağmen, Zerdüştilikteki yaradılış ve varoluş merhaleleri ve bu bağlamda özellikle ruhanî âlem olan “Minuyî Âlem” ve İşrak hikmetindeki “Misal Âlemi”yle sınırlandırılmştır. Makalenin amacı, gerek Zerdüştilikte gerekse İşrakilikte metafizik varoluşu anlamada ve fizikî varoluşla olan bağlantılarını kavramada anahtar bir rol oynayan “Minuyî Âlem” ile “Misal Âlemi”ne dair verileri karşılaştırmak ve bu sayede benzerlikleri ile farklıklarını ortaya koymaktır. Nitekim “Minuyî Âlem” Zerdüşti metafiziğinin merkezinde yer alan tanrısal bir âlem; hem Ameşaspenta ve Yazata gibi izedlerin hem de başta insan olmak üzere tüm minuyî suretlerin ana vatanı kabul edilir. Sühreverdî’nin ortaya attığı “Misal Âlemi” ise, İşraki hikmetin fizikî dünya ile sıkı ilişkili metafizik dünyası ve nurlar hiyerarşisinin merkezî sayılır. Makalenin sonunda; “Minuyî Âlem”in cismanî ve maddî özelliklerden yoksun salt akledilir soyut bir âlem olduğu, “Misal Âlemi”nin ise, salt akledilir âlem ile duyusal âlem arasında kalan üç boyutlu suretlere sahip olduğu ancak maddi olmayan bir âlem olduğu görülmüştür. Ayrıca, “Minuyî Âlem” maddî âlemden üstün olmadığı halde “Misal Âlemi”nin maddî âlemden üstün olduğu tespit edilmiştir.
Keywords : Zerdüştilik, İşrakilik, Zerdüşt, Sühreverdi, Minuyî Âlem