YORUMUN LİTERAL ANLAMINI AŞMASI: SUFİ TE’VİLDE ANLAM GENİŞLEMESİ, CENNET VE NAR (CEHENNEM) ÖRNEĞİ

Authors : Ahmet GÜL

Pages : 506-517

Doi:10.26791/sarkiat.728047

View : 12 | Download : 6

Publication Date : 2020-08-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Sufiler Kur’an’ı tefsir ederlerken geliştirdikleri birtakım te’vil insert ignore into journalissuearticles values(yorum); nazariyelerine göre hareket etmişlerdir. Bu yorum genellikle zahiri anlamdan batini anlama doğru bir seyir izleyebilmektedir. Kelimelerin delalet ettiği manalardan hareketle batini anlamlar üretebildikleri gibi; bazen nassın anlamlarını genişletmiş, bazen de inhisarcı davranarak anlamı daraltmışlardır. Sufilerin, kelimelerin gerçek anlamlarından yan anlamlara veya mecazi anlamlara evrilen yorumları, aslında kapalı olan hususları aydınlatmak için yapıldığı söylenebilir. Bu yönleriyle kendilerine has bir dil oluşturdukları, bunu anlamanın ve sağaltımını yapmanın imkanının beyani tevil kıstasından geçirilmesiyle mümkün olduğu söylenebilir. İrfani yorumun gezen ayağı olan batini yorumları tahriften koruma maksadıyla tevilin şartları ortaya konmuş, tevil mekanizmasının sağlıklı işlemesine yönelik bir amaç güdülmüştür. Sufiler Kur’an’ı te’vil ederken işaret dedikleri bazı anlamları tefsirlere dercetmişlerdir. Lafızların lafzi delaletlerinin ötesinde anlamlarının olduğu, çeşitli imge ve sembolik anlatımlar üzerinden analojiler kurularak izah edilmiştir. Sufi tefsirde cennet ve cehennemle ilgili yapılan yorumlar buna örnek verilebilir. Zira müşahede ve mükaşefe yolculuğunun sonunda ulaşılacak münteha, bu metaforlar üzerinden verilebilmektedir. Makalede sufi yorumda cennet ve cehenneme dair yapılan yorumlara, bunların uğradıkları anlam genişlemesine yer verilerek sufilerin Kur’an’ı nasıl anlamaya çalıştıkları ele alınacaktır.
Keywords : Tefsîr, Sûfî Tefsir, Anlam Genişlemesi, Cennet, Nâr