SENÂÎ-Yİ GAZNEVÎ’NİN GAZELLERİNDE DEĞERLİ TAŞLARLA SÜSLENMİŞ BEYİTLER

Authors : Pelin Seval ESEN

Pages : 1255-1268

Doi:10.26791/sarkiat.674041

View : 19 | Download : 7

Publication Date : 2020-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Divan şiiri mazmun, motif, imaj ve sembollerin çoğunlukla kullanıldığı bir şiirdir. Şiire derin manalar, zengin hayaller kazandırmak, anlatımı etkili kılmak, duygu ve düşünceleri teşbih, istiare, mecaz, telmih gibi edebî sanatlarla ortaya koymak amacıyla çiçeklerden, ağaçlardan, bitkilerden, hayvanlardan, harflerden, gök cisimlerinden, değerli taşlardan gibi birçok unsurdan yararlanılmıştır. Değerli taşlar parlaklığı, güzelliği, rengi, sertliği, elde edilişi, özellikleri ve hakkındaki inanışlarla divan şiirinde önemli bir yere sahiptir. Cevher ve mücevher olarak bilinen bu taşlar divan şairleri tarafından şiirlerde daha çok benzetme yoluyla anılmıştır. İran edebiyatının büyük şairlerinden, Farsça tasavvufi mesnevi tarzının kurucusu Senâî-yi Gaznevî de akik, la’l, yakut, inci, zümrüt, kehribar gibi taşların çevresinde oluşmuş mazmunlardan faydalanmış; şiirlerinde teşbih, mecaz ve istiare yoluyla bu taşları anmıştır. Çalışmada Senâî’nin gazellerinde kullandığı bu değerli taşlar kısaca açıklanmış; şairin bu taşları hangi özellikleriyle nasıl kullandığı gazellerinden getirilen örnek beyitlerle incelenmiştir. Bahsi geçen taşlar Farsça alfabetik sıraya göre başlıklandırılmıştır. Her başlığın altında yer alan örneğin/örneklerin ve şairin divanında yer alan konuyla ilgili, diğer örneğin/örneklerin sayfa numarası ve beyit numarası dipnotta verilmiştir.
Keywords : Senâî, Farsça, değerli taşlar