VARLIK YA DA MUTABAKAT: HAK KAVRAMININ ASLI VE ALÊTHEIA

Authors : Hamdullah ARVAS

Pages : 1039-1057

Doi:10.26791/sarkiat.754429

View : 20 | Download : 7

Publication Date : 2020-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam düşüncesinin odak kavramlarını birbirine bağlayan hak kelimesi, Kur’an’da yirmiden fazla anlama gelecek şekilde istihdam edilmiştir. Ayrıca ahlak, hukuk, bilgi, sanat ve bilimsel konulara ait farklı söylem ve bağlam ilişkileri içinde kullanılmaktadır. Bu yoğun anlam ilişkileri içinde hak kelimesinin asıl anlamının ne olduğu meselesi tam olarak belirtilememiştir. Fakat hak kelimesinin aslının mutabakat olduğu konusunda yaygın bir kanaat bulunmaktadır. Arap dilinin önemli sözlükleri de asıl anlam olarak mutabakat manasını ön plana çıkarmıştır. Bu durum zamanla hak kavramının asıl anlamının yerine geçmiştir. Halbuki uygunluk manası, hak kelimesinin asıl manası olan “varlık” tasavvurunun bilgi, değer ve estetik ilkelerine göre yorumlanması sonucunda üretilmiştir. Bu varsayım ile tasarlanmış çalışmamızda hak kelimesinin asıl anlamının “varlık” olduğu tezi gerekçelendirilmeye çalışılmıştır. Bu amaçla ilk olarak hak kelimesinin farklı dillerdeki karşılıkları tespit edilmiştir. Çalışma boyunca Türkçe, Farsça, Kürtçe, İbranice, Grekçe gibi dillerde varlık ve oluş kavramlarını belirten kelimelerle irtibat kurulmuştur. Bunun dışında tasavvuf ve felsefenin varlık tasavvurunun ifade eden odak kavramlara müracaat edilmiştir. Sonuç olarak hak kelimesinin aslının varlık olduğu, bu mananın bilgi, değer ve estetik anlamlarına mutabakat biçimi ile kaynaklık ettiği sonucuna varılmıştır.
Keywords : Kelam, hak, hakikat, doğruluk, gerçeklik