OSMANLI SON DÖNEMİNDEKİ BAZI COĞRAFYA VE TARİH KAYNAKLARINDA DİYÂR-I BEKR VİLAYETİNİN GENEL DURUMU

Authors : Cuma KARAN

Pages : 1435-1457

Doi:10.26791/sarkiat.804450

View : 20 | Download : 8

Publication Date : 2020-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Yağlıkçızâde lakabıyla meşhur olan Ahmet Rifat Efendi, Şemseddin Sâmi ve Kolağası Ali Cevad bey gibi simalar, Osmanlı Tanzimat döneminin insert ignore into journalissuearticles values(1839-1908); en önemli coğrafya ve tarihçi müellifler arasında yer alır. Aynı zamanda dönemin önemli aydınları arasında kabul edilen bu müellifler, Osmanlı coğrafyasına yönelik yazdıkları ansiklopedik eserleriyle önemli bir boşluğu doldurmuşlardır. Günümüzde Osmanlı’nın hâkim olduğu coğrafya üzerine yapılacak çalışmalarda bu iki müellif başvurulabilecek önemli kaynaklar arasında bulunmaktadır. Yağlıkçızâde lakaplı Ahmet Rifat Efendi’nin yazdığı Lugat-ı Târîhiyye ve Coğrafiyye’si insert ignore into journalissuearticles values(I- VII, İstanbul 1299- 1300); ile Şemseddin Sâmi’nin Kamûsü’l-A‘lâm’ı insert ignore into journalissuearticles values(I- VI, İstanbul 1306- 1316/1889- 1899); ve Osmanlı sınırları içindeki coğrafî mevkiler için kolağası Ali Cevad’ın hazırladığı Memâlik-i Osmâniyye’nin Tarih ve Coğrafya Lügati insert ignore into journalissuearticles values(I- I V, İstanbul 1311-1317); eserlerinde Diyâr-ı Bekr bölgesiyle ilgili yer ve isimler hakkında da önemli bilgileri paylaşmaktadırlar. Müelliflerin eserlerinde bölgenin; sınırları, yerleşim yerlerinin isim kökeni, tarihî ve coğrafî konumu, demografik yapısı, eğitim seviyesi, halkın inanç durumu, yıllık toplanan vergiler ve burada yetişen ürünler hakkında geniş bilgiler bulmak mümkündür. Bu çalışmada mezkûr müellifler ve eserleri kısaca tanıtılacak; müelliflerin eserlerinde Diyâr-ı Bekr Vilayeti’nin; tarihî, coğrafî, kültürel, sosyal ekonomik, demografik, inanç ve - eğitim,yapısıyla ile ilgili malumat aktarılacaktır.
Keywords : Osmanlı Devleti, Tanzimat, Diyâr ı Bekr Vilayeti, Yağlıkçızâde Ahmet Rifat Efendi, Şemseddin Sâmi