FARSÇANIN TARİHİ SEYRİ VE 18. YÜZYIL BAZI GRAMER ÇALIŞMALARI

Authors : Adem UZUN

Pages : 428-446

Doi:10.26791/sarkiat.801138

View : 17 | Download : 10

Publication Date : 2021-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, dille ilgili kronolojik bilgiler verildikten sonra Farsçanın tarihsel süreç içerisinde mevcut belgelerden hareketle sınıflandırılmasına değinilmiş ve Farsça gramer çalışmalarına miladi 13. yüzyılda Şems-i Kays’ın el-Mucem fî meâyîri eşâri’l-Acem ve 14. yüzyılda Ebû Hayyân’ın Mantıku’l-hurs fî lisâni’l-Fürs adlı eserleriyle başlanabildiği belirtilmiştir. Çalışmalar zamanla çoğalmış olsa da Farsçanın etki alanının geniş olması nedeniyle diğer bölgelerde bu dille yazılmış gramer çalışmalarının tasnif edilmesi zorlaşmıştır. Bu nedenle başka bölgelerde yapılan çalışmalar önemli hâle gelmiş, sınırlı araştırmalar yapılmıştır. Çalışmada daha önce yapılan gramer çalışmalarından bahsedilerek 18. yüzılda yazılan bazı Farsça gramer çalışmalarını tespit etmek amacıyla Bağdatlı İsmail Paşa tarafından yazılan İzâhu’l-meknûn fi’z-zeyli alâ keşfi’z-zunûn an esâmi’l-kütüb ve’l-fünûn ile Hediyyetü’l-ârifîn, esmâü’l-müellifîn ve âsâru’l-musannifîn adlı eserler taranmıştır. Yapılan taramada Kavâidü’l-Fürs, Mecma-i fenn-i zerâfet insert ignore into journalissuearticles values(Şerhü’l-kavâidi’l-Fârisiyye ve Şerhü mefâtîhi’d-deriyye); ve Nehrü’l-fesâhat adlı üç eser tespit edilmiş, dönemsel ve bölgesel açıdan önemli olan bu eserlerle ilgili bilimsel çalışmalar yapan araştırmacıların istifadesine sunmak ve eser nüshalarına daha hızlı ulaşmak amacıyla bilgiler aktarılmıştır.
Keywords : Farsça, Gramer, Kavâidül Fürs, Mecma i fenn i zerâfet, Nehrül fesâhat