İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI YILLARINDA TÜRKİYE’DE BİR TEHDİT UNSURU OLARAK FRENGİ, SITMA, TİFÜS VE TRAHOM

Authors : Harun Aydın

Pages : 150-168

Doi:10.26791/sarkiat.1430109

View : 369 | Download : 295

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bulaşıcı hastalıklar savaşlar, toplumsal hareketler, çevresel faktörler, sosyoekonomik sorunlar gibi birçok sebebe bağlı olarak Dünya genelinde sıkça rastlanmıştır. Bu kapsamda Dünyada ve Türkiye’de bulaşıcı hastalıklar ile mücadele etmek için çeşitli çalışmalar yürütülmüştür. Çalışmamızda 1939-1945 yılları arasında Türkiye sathında meydana gelen bulaşıcı hastalıklara yönelik merkezî hükümetin aldığı tedbirler incelenmiştir. Bunlar sosyal, siyasi, sıhhi, eğitim ve ekonomik olarak sınıflandırılmıştır. Bulaşıcı hastalıklara yönelik ekonomik kaynak sağlamak maksadıyla TBMM’de bütçe görüşmeleri yapılmıştır. Sağlık alanındaki bütçenin sürekli olarak arttığı, ilaçların ücretsiz dağıtıldığı, sıtma gibi sârî hastalıkların önüne geçmek için bataklıkların kurutulması gibi tedbirlerden söz edilerek hayata geçirilmesi için çalışmalar yapılmıştır. Ayrıca trahom ve frengi hastalığı ile mücadele etmek için sağlık kuruluşları ve Halkevleri tarafından ücretsiz muayene günleri oluşturulmuştur. Frengi, sıtma, tifüs ve trahom gibi hastalıklar kişiler ve şehir üzerinde derin izler bıraktığı için çalışmada özellikle bu hastalıklar üzerinde durulmuştur. Bulaşıcı hastalıkların önüne geçmek maksadıyla heyetler kurulmuş ve bu doğrultuda sağlık personelleri görevlendirilmiştir. Sağlık teşkilatı bu dönemde şehirlerden gelen ihbarlar ve sağlık görevlilerinin yapmış oldukları taramalar ile hastalıkların görüldükleri alanlarda doktor, ilaç, aşı ve serum desteği sağlamıştır. Mücadele kapsamında bazı ilaçlar yurtdışından temin edilmiş bazıları ise Hıfzıssıhha Enstitüsü marifetiyle üretilmiştir. Tarih araştırma yöntemlerinden biri olan Belge Analizi Yöntemi kullanılan bu çalışmada Genelkurmay Arşivi, Cumhuriyet Arşivi, Dışişleri Bakanlığı Arşivi, gazeteler, telif ve tetkik eserlerden yararlanılmıştır. Arşivlerde daha çok resmî yazışmalar yer alırken gazetelerde bulaşıcı hastalıklara dair haberler ve köşe yazılarına yer verilmiştir. Gazeteler resmî belgelerin dışında kalan bazı bilgiler ihtiva etmesinden dolayı dönem itibariyle önemli bir kaynak grubunu oluşturmuştur.
Keywords : Arşiv, Bulaşıcı Hastalık, Bütçe, Sağlık Bakanlığı, Tedbir