OSMANLI YEZİDİLERİNİN GÜNEY KAFKASYA’YA GÖÇÜ (TARİHSEL SÜREÇTE GÜRCİSTAN VE ERMENİSTAN YEZİDİLERİ / EZİDİLERİ)

Authors : Metin Bozan

Pages : 4220-444

Doi:10.26791/sarkiat.1466484

View : 104 | Download : 326

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Yezidiler, isimleri, kökenleri ve inançları etrafında yoğun tartışmaların yaşandığı batini dini bir yapılanmanın mensuplarıdırlar. Adem’e secde etmeyen meleğin (Melek Tavus), Tanrının faal ve icracı yardımcısı olduğuna inanmaları, Yezidiler’in çevrelerinde “şeytana tapanlar” olarak tanınmasına sebep olmuştur. Bu durum Yezidiler’in itikadı bozuk taife olarak ilan edilmelerine ve çevreleriyle sürekli gerilim içerisinde bulunmalarına yol açmıştır. Ayrıca kimi zaman merkezi ve yerel yönetimlerle itaat-isyan ikileminde gerilimler yaşamışlardır. 19. Yüzyıl Osmanlı modenleşmesi döneminde geleneksel askerlik yöntemlerinden zorunlu askerliğe geçiş Yezidiler’i de etkilemiştir. Öte yandan aynı yüzyılın başlarında Rusların Doğu Anadolu’yu kontrolleri altına aldıkları dönemden itibaren Osmanlı’ya karşı Ruslarla iş birliğine gitmişlerdir. I. Dünya savaşı ve sonrasında da Ermeniler’e destek vermişlerdir. Söz konusu ithamlar, gerilimler ve iş birlikleri nedeniyle Osmanlı ve diğer Kürtlerle araları açılmış; bu nedenle Osmanlı hakimiyetindeki bölgelerden göç etmek zorunda kalmışlardır. Bu bağlamda 19. Yüzyılın ilk yarısında bazı Yezidi aşiretler, Rusların işgal ettiği Kars ve çevresindeki bölgelere sığınmışlardır. Ekim 1917 ihtilalinden sonra Rusların bölgeden ayrılmaları üzerine iş birliği yaptıkları diğer bir kesim olan Ermeniler’le birlikte Revan (Erivan) ve çevresine çekilmişlerdir. Az bir kısmıysa Tiflis ve çevresine intikal etmişlerdir. Çalışmada Yezidiler’in göç etme nedenleri, nerelerden göç ettikleri, yerleştikleri yerler ve sözkonu dönemdeki nüfusları hakkında bilgi verilecek; SSCB dönemi ve dağılmasından sonraki durumları ele alınacaktır.
Keywords : Yezidiler Ezidiler, Yezidilik, Göç, Gürcistan, Ermenistan, Güney Kafkasya