Artuklu Türkmenleri’nin Sikkelerinde Mitolojik Bir Yaratık: “Çift Başlı Kartal”

Authors : Ramazan UYKUR

Pages : 137-158

View : 9 | Download : 5

Publication Date : 2013-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Anadolu Selçuklu eserlerinde takip edebildiğimiz insan ve hayvan figürleri, bazen gerçekçi fakat çoğu kez tılsım, nazarlık, astrolojik gibi sembolik anlamlarda kullanılmıştır. Oldukça zengin çeşitliliğe sahip olan bu sembolik imgeler dünyasına, Asya kültür çevrelerinin etkisi, Türklerin eski dini, İslam inançları yanında, yerel antik gelenekler gibi farklı etkenlerin katkıları söz konusudur. Çift başlı kartalın koruyucu unsur yanında kuvvet ve talih sembolü ile aydınlık gibi anlamlar taşıdığı kabul edilmektedir. Kartal Tanrı’nın gücü ve erkinin sembolü idi. İlk bahar ve güz mevsimlerinin kartalın kanat hareketleri neticesinde meydana geldiğine inanılırdı. Kartal kültüyle ilgili geleneklerden anlaşıldığına göre antik Türk düşüncesinde bu kuş Güneş ve Gök Tanrı’nın sembolü sayılmıştı. Hayat ağacı tasvirleri ile birlikte görülen kartallar ise, hayat ağacı yoluyla göğün üstüne çıkan şamana eşlik eden kuşlar veya şamanın kendisi olarak düşünülmekteydi. Artuklu Türkmenleri, çift başlı kartal figürlerini farklı malzemelerde sıklıkla kullanmışlardır. Bu düşüncenin temelinde, onun koruyucu ve kuvvet sembolü olduğuna inandıkları gibi Artuklu Melikleri’nin bunu şahsi bir devlet arması olarak benimsediği de anlaşılmaktadır.
Keywords : Artuklu Türkmenleri, Artuklu sikkeleri, çift başlı kartal