KİTĀBÜ’L‐İDRĀK HAŞİYELERİNİN ÖZGÜN SÖZ VARLIĞI VE ANADOLU TÜRKÇESİNDEKİ KARŞILIKLARI

Authors : Musa SALAN

Pages : 103-144

View : 22 | Download : 15

Publication Date : 2017-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Tarihî Türkçenin Memlûk sahasında yazılmış yadigârları, Eski Kıpçakça metinlerin kısıtlı oluşu dolayısıyla hep Kıpçakça cephesinden ele alınmıştır; ancak bu saha eserleri Kıpçak dil malzemesi taşıdığı kadar, yadsınamaz ölçüde Oğuz dil malzemesi de içermektedir. Bu eserlerden biri de müstakil bir nüshası olmayıp Kitābü’l‐idrāk li Lisani’l‐Etrāk adlı eserin derkenarına kaydedilmiş olan sözlüktür. Kitābü’l‐idrāk haşiyelerinin barındırdığı söz varlığının yarıya yakını Memlûk sahasının diğer eserlerinde görülmemektedir. Memlûk sahası için farklılık arz eden bu söz varlığı gerek fonolojik yapıları dolayısıyla gerekse içinde taşıdığı pek çok Rumca ve Ermenice alıntı dolayısıyla Anadolu Türkçesi ile ilişkili gözükmektedir. Bu çalışmada söz konusu özgün söz varlığı Anadolu Türkçesi ile üç katmanda (Eski Anadolu Türkçesi XIIIXIX. yy.; Anadolu ağızları; standart Türkiye Türkçesi) karşılaştırılmış ve eşleşen sözcükler listelenmiştir. Bu eşleşme ayrıca Memlûk‐Kıpçakçasının Oğuzcalaşmasına ışık tutmaktadır.
Keywords : Kitābül‐idrāk haşiyeleri, Memlûk‐Kıpçak, Oğuzcalaşma, Rumca alıntılar, Ermenice alıntılar