Uşun Koca Oğlu Segrek Boyu`nun Kişileri

Authors : Dursun Can Eyüboğlu

Pages : 239-264

Doi:10.70916/buefd.1589437

View : 120 | Download : 149

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Milletlerin kültürlerinin oluşmasında önemli bir yere sahip olan sözlü kültür ürünleri içerisinde destanların önemli bir yeri vardır. Destanlar birçok sözlü kültür ürününü, tarihi, coğrafi, efsanevi, mitolojik unsurları içerisinde barındıran, çok geniş kapsamlı metinlerdir. Türk ve dünya destanlarının birçoğu aslında aynı destanın farklı varyantlarıdır. İnsanlık geniş bir alana yayıldıkça, insanların eski ortak köklerinden getirdikleri birçok sözlü kültür ürünü de farklı varyantları oluşturmuş, zamanla ayrı sözlü kültür ürünleri haline gelmişlerdir. Ataları ve Türkler, tarihi süreçte geniş bir coğrafyaya yayıldıkça, eskiden gelen ortak sözlü kültür ürünleri de varyantlaşmış, yeni sözlü kültür ürünlerini oluşturmuştur. Çok sayıda evrensel değeri içerisinde barındıran Dede Korkut geçmişle geleceği birleştirmektedir. Dede Korkut, Türk milletinin ve bütün insanlığın zenginliği, ortak değeri, mirasıdır. Dede Korkut Destanları, nüshaları, yazmaları, varyantları, araştırılması, incelenmesi, değerlendirilmesi sahası olan Korkutbilimi, canlı, sürekli, dinamik bir alandır. Dede Korkut, birçok destan, hikaye, efsane, masal vb. ile ilişkilidir ve birçok sözlü kültür ürününün oluşmasına da kaynaklık etmiştir. Bugünkü birçok anlatı aslında Dede Korkut’un ad ve şekil değiştirmiş bir varyantıdır. Dede Korkut’taki kişi adlandırmaları, tarihin eski devirlerinden gelen eski Türk kültürü ve adlandırma geleneğinin bir devamıdır. Dede Korkut Kitabı’ndaki onuncu boy Uşun Koca Oğlu Segrek Boyu’dur. Boyun konusu, bir kardeşin, tutsak düşen bir kardeşi, ağabeyini kurtarmasıdır. Anlatı bir kardeşlik destanıdır. Boydaki iki kardeş olan Egrek ve Segrek arasında geçen karşılıklı soylamalar tarihin derinliklerinden gelen Türk kültüründeki kardeşler arası sevgi, saygı, bağlılığın en güzel örneklerinden biridir. Bu boyun Kazılık Koca Oğlu Yigenek Boyu ve Salur Kazan Tutsak Olup Oğlu Uruz Çıkardığı Boy ile yakın benzerlikleri vardır. Bu üç boy aynı destanın farklı varyantlarıdır. Boyun başkahramanı Segrek’tir. Uşun Koca Oğlu Segrek Boyu’nda Bayındır Han, Dede Korkut, Egrek, Kara Tekür Melik, Muhammed, Salur Kazan, Segrek, Segrek’in Hanımı, Ters-Uzamış, Uşun Koca kişi adları geçmektedir. Bu çalışmada Dede Korkut’taki Uşun Koca Oğlu Segrek Boyu’nun kişileri incelenmiştir. Anlatıda geçen kişiler bir bütün olarak incelenmiş, kişiler üzerinde genel bir değerlendirme yapılmıştır. Böylece anlatıdaki kişilerin, Oğuz topluluğunun daha iyi anlaşılmasına katkı sağlamak amaçlanmıştır.
Keywords : Dede Korkut, Segrek, Egrek, Destan, Kişi