Sırta Bakış / Sırtın Bakışı: Sinemada Estetik Modernizm Bağlamında Sırt Takip Plan

Authors : Tülay ÇELİK

Pages : 435-462

Doi:10.31122/sinefilozofi.737140

View : 14 | Download : 9

Publication Date : 2020-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale, sinematografik bir biçim olarak sırt takip planın estetik boyutta modernizm ile kurduğu ilişkiyi analiz etmeyi amaçlamaktadır. Michel Foucault’ya göre estetik modernizm süreci biçimlerin ön plana çıkmasıyla başlar. Foucault’nun Édouard Manet ve Réne Magritte resimlerini analiz eden çalışmaları, bakışın niteliği ve bakış ilişkilerindeki değişimle bağlantılı olan ifadesizlik-belirsizlik, yüzey-düzlük ve yer değiştirme temalarının klasik temsili nasıl bozduğunu ortaya koyar. Estetik modernizmin nitelikleri olarak da tanımlanabilecek bu temalar, klasik sinema ile modern sinema arasındaki ayrımı da açıklayabilecek bir bağlantı sunar. Klasik sinema, gerçekliğin izlenimini sinematik teknikleri işlevsel olarak kullanarak kurar ve bu yönüyle rönesans dönemindeki mimetik temsil biçimine eklemlenir. Buna karşın, estetik modernizm ile ilişkilendirilebilecek modern sinema, sinematik tekniklerle filmin maddi evrenini vurgulayarak zihinsel süreçleri ortaya çıkarır ve bir özgürleşme alanı yaratır. Bu çerçevede, yüzü ve bakışı saklayan, engelleyici, belirsiz, ifadesiz, düz bir form olan sırtın etkisini yoğunlaştıran ve onu özerk hale getiren sırt takip planlar, estetik modernizmin resim alanındaki nitelikleriyle güçlü bir ilişki kurar. Buradan hareketle bu çalışmada sırt takip planlar, Ahlat Ağacı insert ignore into journalissuearticles values(Nuri Bilge Ceylan, 2018); filmi odağında ifadesizlik-belirsizlik, yüzey-düzlük, yer değiştirme temaları ekseninde niteliksel olarak analiz edilmiştir. Analiz sonucunda; yansıtıcı olan, yüzey etkisini güçlendiren, benzeyiş yerine andırış üzerinden ilerleyen sırt takip planların eksikliğin yarattığı boşluk ile bakışım alanı kurduğu, karşılaşma anları yarattığı, görülmeyeni harekete geçirdiği; bakış alanlarının sürekli değişmesine neden olarak seyircinin konumunu sorgulattığı; tamamlanmamışlığı ve bilinemezliği ile seyircinin beklentilerini boşa çıkardığı görülmüştür. Sonuç olarak Ahlat Ağacı filmindeki sırt takip planlar, filmin mekanının çözülmesine, filmin maddiliğinin açığa çıkmasına neden olmakta; sırtın zamansız mekanında yeni düşünceler yaratılmasına imkan vermektedir.
Keywords : estetik modernizm, sırt takip plan, sinemada bakış, modern sinema