Mimarlık ve Sinema Arakesitinde Yer ve Yersizliği Okumak: Ahlat Ağacı Filmi’nde Ruhun Yitimi

Authors : Gülşen ERGÜN BİLGİLİ, Pınar DİNÇ KALAYCI

Pages : 1025-1043

Doi:10.31122/sinefilozofi.823794

View : 18 | Download : 7

Publication Date : 2021-12-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Norberg-Schulz’a insert ignore into journalissuearticles values(1980); göre; insan, içinde gezinebildiğinde ve kendini bir çevre ile tanımlayabildiğinde ya da kısacası çevreyi anlamlı olarak deneyimleyebildiğinde yaşar. İnsan doğayla, toprakla kök salmaya, `yer`leşmeye uğraşır. Mimarlık da `yer`den başlar. Yer, mimariyi barındırır, yaratır ve dönüştürür. İnşa ve iskan, insanın ‘yer’deki ‘şey’lerle ilişkisi ve yeri anlamlandırma çabaları ile ilişkilidir insert ignore into journalissuearticles values(Heidegger, 1971);. Yersizleşmeye başlayan bir yapılı çevrede kimlikli bir yaşam inşa etmenin olanaksızlaşmaya başladığını tartışan ve yersizleşmeyi eleştirel pencere aralayan bir kavram ve bir problem olarak ele alan çalışma, problemi mimarlığın yalnızca salt plastik biçimine yani mekânsal özelliklerine indirgemediği; aynı zamanda sinemanın eleştirel dili aracılığıyla, anlamsal biçimi yani ruhsal yanıyla anlamaya çalışması ile diğer çalışmalardan ayrılır. Çalışma, sinema ve mimarlık disiplinlerinin düşünsel arka yapılarını bir araya getirerek yersizleşme kavramını Nuri Bilge Ceylan’ın Ahlat Ağacı insert ignore into journalissuearticles values(2018); filmi özelinde örnekler; yer tartışmalarının temel literatürünü oluşturduğu için Heidegger, ilk defa yerin ruhu kavramını ortaya koyduğu için Norberg-Schulz ve yersizleşmeyi insan deneyimi ile birlikte tartıştığı için Relph`in yer-yersizlik tartışmalarını, ruhun yitimi ile ilişkilendirir; ruhun yitimini, insert ignore into journalissuearticles values(i); eylemlerin gerçekleştiği alan, insert ignore into journalissuearticles values(ii); bölge, yöre, ev, insert ignore into journalissuearticles values(iii); kimlik, karakter, varlık olmak üzere üç başlıkta toplanan kavramlar aracılığıyla analiz eder; her bir kavrama denk gelen sahne ve diyalogları inceler. Çalışmanın ana kabulü, yersizleşmenin, ruhun yitimi ile ilintili olduğu; ruh yitiminin de yalnızca yerin ruhunun insert ignore into journalissuearticles values(genius loci); yitimi değil aynı zamanda insanın ve devamında toplumun ruhunun yitimini beraberinde getirdiğidir. Modernizm ile başlayan, postmodernizm ile şekil değiştiren ve içinde bulunduğumuz hızlı tüketim çağı ile birlikte de farklı noktalara taşınmasıyla güncelliğini koruyan ve disiplinlerarası eleştirel incelemelere argüman oluşturan yersizleşme problemi çalışmada; sinema-mimarlık disiplinlerini kesiştirmekte, ruhun yitimi ve bu yitimin deşifresini sağlayan kavramlarını, bir bütün olarak gelecek sinema-mimarlık çalışmaları için bir model olarak önermektedir.
Keywords : Yer, Yersizlik, Mimarlık, Yerin Ruhu, Nuri Bilge Ceylan, Ahlat Ağacı