Geç Kapitalizmden Dijital Kapitalizme Özneleşmenin Yörüngesi

Authors : Canan URHAN

Pages : 434-455

Doi:10.54733/smar.1302640

View : 38 | Download : 27

Publication Date : 2023-09-30

Article Type : Review Paper

Abstract :Özneleşme söylem ve pratikleri kapitalizmin çeşitli evrelerinde dönüşüme uğramıştır. Özellikle geç kapitalizmde öznelliğin üretilmesinde kendilik teknolojileri ve yönetimsellik önemli rol oynamaktadır. Bireyin kendisini bir sermaye türü olarak konumlandırarak kendisine yatırım yapma ve kendi varlığının girişimcisi olması fikrinin egemen olduğu neoliberal öznellik söylemi, arzu ve psişik alana dair unsurların gayrimaddi emeğin parçası haline gelmesi bağlamında da tartışılmıştır. Günümüzde dijital teknolojilerin hayatın pek çok alanının ölçümlenerek düzenlenebilmesine çeşitli vasıtalarla olanak tanıması sonucunda kendilik teknolojileri bireyin kendisini optimize etme çabasına tekabül etmekte, psikolojik tahayyüllerin toplumsal tahayyülü sekteye uğratmasında katalizör rolü oynamaktadır. Dijital kapitalizm bu yönüyle kendilik teknolojilerini bütünüyle içerme yollarını edinmekte ve birey özgürlüğü ve seçme şansı temelinde eklektik iktidar ilişkilerini ortaya çıkarmaktadır. Bu çalışma, söz konusu özneleşme süreçlerini kavramlar ve örnek vakalar çerçevesinde incelemektedir.
Keywords : özneleşme, yönetimsellik, kendilik teknolojileri, psikopolitika, dijital kapitalizm