Cumhuriyet Gazetesi Örneğinde Türk İnkılabının Kültürel Yansımaları

Authors : Fahri Yetim, Onur Kır

Pages : 3-28

View : 75 | Download : 63

Publication Date : 2025-04-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk modernleşmesinde yer yer kendi tarihselliğinden kaynaklanan gecikmişliğin de etkisiyle özellikle Cumhuriyetin ilanından sonra muasır medeniyet hedeflerine ulaşabilmek için siyasal irade tarafından çok yönlü bir modernleşme programı yürürlüğe konulmuştur. Bu amaçla ilk aşamada otuzlu yıllara kadar modern devlet yapısını oluşturacak kurumların inşası hedeflenmiş ve bu bağlamda kültürel alanı domine eden eğitimde, bürokraside ve hukuk alanında köklü değişiklikler yapılmıştır. Toplumsal alanda kılık-kıyafet, medeni kanun, ticaret kanunu, uluslararası takvim ve ölçülerin kabulü vb. gibi reformlarla sosyal hayatın yepyeni bir görünüm kazanması amaçlanmıştır. Düşünsel açıdan Osmanlı-İslam geleneğinin bütünüyle reddi üzerinden pozitivist bir anlayışla uygulanan modernleşme hamlelerinin, kent merkezleriyle kısıtlı kalması ve bunun taşraya yansıtılamaması durumu iktidarı, Türk inkılabının geleceği konusunda endişeye sevk etmiştir. Bu düşünceden hareketle siyasal irade tarafından “tepeden inmeci” yöntemlerin devreye sokulduğu zorunlu kültürel değişim politikaları hayata geçirilmeye başlanmıştır. Cumhuriyet Devriminin benimsediği temel hedef olan yeni toplumun kültürel yönden inşası için başlattığı politikalar; bu dönemin mekânsal yönünü temsil eden Ankara özelinde kent ve sosyal hayat, ülke genelinde ise Türk Ocaklarının kapatılarak Halkevlerine dönüşümü, dinin millileştirilmesi bağlamında Türkçe ibadet ve ezan, modernleşmenin itici gücü kadının konumu gibi parametreler altında dönemin etkili basın organı olan Cumhuriyet gazetesi üzerinden incelenmiştir. Çalışmanın zaman sınırlılığı, inkılap programının yoğunlukla uygulandığı 1930-1933 yılları arasını kapsamaktadır. Bu çalışma, Türk Devrimini gerçekleştiren öncü kadronun tahayyül ettiği modern cumhuriyet Türkiye’sinin söz konusu tarihsel kesitte geçirmiş olduğu kültürel değişimin anlaşılmasına bir pencere açmayı amaçlamaktadır.
Keywords : Modernleşeme, Cumhuriyet Gazetesi, Kültürel Değişim, Türk İnkılabı, Basın