el-KALKAŞANDÎ’NİN SUBHU’L-A‘ŞÂ Fî SİN‘ATİ’L-İNŞÂ ADLI ESERİ ve OSMANLI TARİHİNE DAİR MUHTEVASI

Authors : Hasan Hüseyin GÜNEŞ

Pages : 69-93

View : 18 | Download : 12

Publication Date : 2021-06-25

Article Type : Research Paper

Abstract :8./15. yüzyıl İslam dünyasının önemli simalarından biri olan Memlüklü Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Alî el-Kalkaşandî insert ignore into journalissuearticles values(ö. 821/1418);, âlim ve münşî biridir. Medresede hocalık yapmanın yanında tarih, coğrafya, hukuk, edebiyat, kitâbet, tabii ilimler, Arap kabileleri üzerinde araştırmalar yapmıştır. 10 Cemâziyelâhir 821/15 Temmuz 1418 tarihinde vefat eden el-Kalkaşandî’nin en hacimli eseri Ṣubḥu’l-Aʿşâ fî Ṣınâʿati’l-İnşâʾdır. Eser genel olarak Müslüman devletlerdeki bürokratik metoda dairdir. Bu çerçevede eserde inşâ sanatının uygulayıcısı olan kâtiplerin en iyi şekilde yetişmesi için sahip olmaları gereken donanımlara yönelik ansiklopedik bilgiler verilmiştir. Dolayısıyla eserde tarih, coğrafya, edebiyat, kitâbet ilmi, örf ve âdetler gibi konularda pek çok sahada açılan başlıklar bulunmaktadır. Eser hak ettiği ilgiyi XIX. yüzyıldan itibaren görmeye başlamıştır. Batılı uzmanlar tarafından üzerinde çalışmalar yapılmaya başlanmış, içeriği ayrıntılı olarak tanıtılmıştır. Ayrıca bazı bölümleri çeşitli dillere çevrilmiştir. Bizim bu eser üzerinde durmak istememizin nedeni ı); ilk olarak eserin içeriğine dair ayrıntılı bilgi vermek ıı); saniyen, eserde Osmanlı tarihine dair verilen bilgileri değerlendirmek. Ṣubḥu’l-aʿşâ’nın Osmanlı tarih yazımının tam anlamıyla gelişmediği bir dönemde yazıldığı göz önünde bulundurulduğunda yapılacak değerlendirmelerin teorik olarak önemli olduğu düşünülmektedir. Böylece dönemin en güçlü İslam devleti Memlüklerin gözünden Osmanlı devletinin gelişinin ilk safhasının nasıl görüldüğü ve algılandığına dair ipuçları da yakalanmış olacaktır.
Keywords : el Kalkaşandî, Ṣubḥul aʿşâ, tarih yazımı, Osmanlı