Tertîbu’l-ulûm ve Kevâkib-i Seb’a’daki Öğrenim Kademeleri Benzerliği Üzerine

Authors : Nazife Nihal İNCE, Rıfat ATAY

Pages : 505-519

Doi:10.30622/tarr.647683

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2019-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam tarihinde ilk olarak Selçukluların uygulamaya koyduğu düzenli medreseler , Osmanlılar tarafından bazı değişiklikler ilave edilerek devam ettirilmiştir. Düzenli medreselerin müfredatı değişse de müfredatın belirlenmesinde etkili olan kademe anlayışı bu medreselerin ortak özelliği olmuştur. Medreselerde okutulan ilim dallarını kademelendiren ve bunlara isim veren Ebu Hâmid el-Gazzâlî’yi örnek alan Saçaklızâde Mehmed Efendi ise bu konuyu müstakil bir eserle ele alır. Saçaklızâde, Tertîbu’l-Ulûm adlı eserinde hem ilim dallarını kendi içerisinde kademelendirir hem de farklı ilim dallarını öğrenim önceliğine göre sıralar. Saçaklızâde’nin vefatından insert ignore into journalissuearticles values(1732); dokuz sene sonra Reîsü’l-Küttâb Mustafa Efendi tarafından yazdırıldığı anlaşılan Kevâkib-i Seb’a isimli metin ise birinci bölümünde ilimleri sınıflandırırken ikinci bölümde söz konusu ilimlerin kendi içindeki kademelerine ve öğrenim sırasına değinir. Saçaklızâde’nin tertibine oldukça benzer bir tertip yapan bu eser 1741 yılında kaleme alınmıştır. Konuyla ilgili benzer eserlerde görülmeyen bu tertip Saçaklızâde’nin kendisinden sonraki geleneğe etkisi açısından hayli ilgi çekicidir. Çalışmamızda bu iki eser arasındaki benzerlikleri, farkları ve etkilenme durumunu ortaya çıkarmaya çalıştık. Kevâkib-i Seb’a ’nın ikinci bölümü ile Tertîbu’l-Ulûm arasındaki şekli benzerliği bir tarafa bırakacak olursak içeriğinde karşılaştığımız bazı ibareler Kevâkib yazarının Tertîbu’l-Ulûm ’dan esinlendiği kanaatini güçlendirmiştir.
Keywords : Eğitim Tarihi, Medreseler, Eğitim Kademeleri, Saçaklızâde, Kevâkib i Seb\`a