Bir Bildungsroman Örneği Olarak El-Bâhis ‘Ani’l-Hakîka

Authors : Encümen BAYRAM

Pages : 955-968

Doi:10.30622/tarr.989139

View : 13 | Download : 10

Publication Date : 2021-09-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Roman, anlatmaya dayalı bir türdür. O; kişi, zaman, mekân, olay örgüsü ve anlatım teknikleriyle kendine has bir kimlik edinir. Onun günümüzdeki hüviyetini edinmesi destan, hikâye, menkıbe ve mesnevi gibi klasik anlatımlardan aldığı mirasın sonucudur. Tarihî seyir içerisinde farklı çeşitlerine rastlanan romanın bir türü olan bildungsroman, kendine has kurgusuyla dikkat çeker. Kabul gören ilk bildungsroman, 18. yüzyılda Alman yazar Johann Wolfgang von Goethe tarafından kaleme alınan Wilhelm Meister’s Lehrjahre adlı eserdir. Goethe; burada toy bir erkek kahramanın ahlakî, psikolojik ve entelektüel gelişimini işler. Bu romanda kahramanın kemâle ermesi, fizikî açıdan ziyade içsel olarak kademe kademe değerlendirilir. Bu makalede modern Arap romanının tesisi ve ilk modern romanın mahiyetine dair bilgiler değerlendirilmektedir. Daha sonra Türkçede “oluşum romanı”, Arapçada “رواية التشكيل” ve İngilizcede “coming of age” gibi farklı adlarla kendine yer edinen ancak daha çok bildungsroman şeklinde bilinen bu roman türüne ait bilgiler sunulmaktadır. Çalışmada, modern Arap edebiyatının ilk edebî romanı kabul edilen Zeyneb’in bu türdeki aidiyetine bakılarak Arap bildungsromanın tarihî gelişimi üzerinde durulmaktadır. Bu hususta Arap ve Türk romanında bildungsroman olarak değerlendirilen Hüsn-ü Aşk ve es-Sâk ‘alâ’s-sâk gibi çalışmalara da değinilerek İbn Tufeyl’in Hay b. Yakzân isimli hikâyesi üzerinden yeniden bir çerçeve çizilmeye çalışılmaktadır. Araştırmanın ana omurgasını oluşturan el-Bâhis ‘ani’l-hakîka romanının yazarı Muhammed ‘Abdulhalîm Abdullah’a, onun modern Arap romanının teşekkülündeki yerinin tespiti için kısaca değinilmektedir. Abdullah’ın yazarlığının son döneminde kaleme aldığı el-Bâhis ‘ani’l-hakîka, Selmân b. Fârisî’nin hayatını bildungsroman türünde işlemesi açısından önemlidir. Zira araştırmamız, söz konusu eserin bir bildungsroman olduğu üzerine kurgulanmaktadır. Çalışmamızın Arap bildungsromanı üzerine yapılacak araştırmalara katkı sunması öngörülmektedir.
Keywords : Bildungsroman, Arap romanı, Muhammed Abdulhalîm Abdullah, el Bâhis anil hakîka, Roman