Sabri Esat Siyavuşgil’in Gözünden Ahmet Mithat

Authors : Kudret SAVAŞ

Pages : 693-709

Doi:10.30622/tarr.1120956

View : 13 | Download : 11

Publication Date : 2022-09-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Sabri Esat Siyavuşgil’in 1945-1946 eğitim-öğretim yılının açılış dersi töreninde verdiği “Ahmet Mithat-Mürebbi” başlıklı konferansı bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu konferans metni daha sonra “Üniversite Konferansları 1945-1946” başlığıyla Kenan Matbaası tarafından İstanbul’da basılmıştır. Aynı metin İstanbul Kültür dergisinde “Ahmet Mithat Efendi- Rönesans Adamı I-II” ve “Ahmet Mithat Efendi Bize Neler Öğretti III-IV?” başlığıyla 1 Mart-15 Nisan 1946 tarihleri arasında dört sayı boyunca yayımlanmıştır. Sanatçının İstanbul Üniversitesi’nin açılış dersi olarak verdiği bu konferans ne yazık ki dergi sayfalarında unutulmuştur. Oysa Siyavuşgil’in bu konuşmada Ahmet Mithat Efendi ile ilgili kullandığı “Rönesans Adamı” ifadesi bile edebiyat tarihimiz açısından kendi başına yeteri kadar ilgi çekicidir. Bu çalışmanın amacı, Ahmet Mithat Efendi’yle ilgili yaygın kanının dışında farklı kanılar ortaya koyan sanatçının fikirlerini inceleyerek Siyavuşgil’in bu konudaki yaklaşımını belirlemektir. Siyavuşgil’in Ahmet Mithat hakkındaki düşünceleri, yakın zamana kadar edebiyat tarihimizde kendini belli eden olumsuz yaklaşımdan ciddi biçimde farklılık göstermektedir. Yazar, Ahmet Mithat’ın modern Türk edebiyatının doğuş anında üstlendiği role odaklanarak onu bu çerçevede değerlendirmeye çalışır. Söz konusu değerlendirme elbette yeni bir toplumun oluşturulması çabalarında Ahmet Mithat’ın katkılarını da göz ardı etmez. Bunun yanı sıra Ahmet Mithat’ın karşı karşıya kaldığı yeni medeniyetin faydalı yanlarını bir süzgeçten geçirerek toplumuyla paylaşması da yazarın önemli bulduğu bir yaklaşımdır. Ahmet Mithat’ın bu paylaşımı yaparken kaynaklarını açıklamaktan çekinmemesi, bu kaynaklara atıfta bulunması bakımından dönemin diğer sanatçılarından ayrıldığı vurgular. Ahmet Mithat’ı farklı kılan hususları sıralayan Siyavuşgil, Ahmet Mithat hakkındaki olumsuz yargıların ortaya çıkış nedenlerine değindikten sonra her birini çürütecek düşünceler ileri sürer. Bu bakımdan Siyavuşgil’in yaklaşımını ortaya koyan söz konusu konferans, Ahmet Mithat hakkında erken dönemde ortaya konan ciddi bir inceleme mahiyeti taşımaktadır. Bu yönüyle günümüzde de dikkatle incelenmeyi hak etmektedir.
Keywords : Sabri Esat Siyavuşgil, Ahmet Mithat, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat tarihi, Rönesans adamı